6.sınıf Fen bilimleri dolaşım sistemi konu özeti arşivleri

6.Sınıf 2.Ünite Dolaşım Sistemi Konu Özeti

DOLAŞIM SİSTEMİ

DOLAŞIM NEDİR?

Besin , oksijen, su ve hormonların hücrelere ulaştırılmasına ve hücrelerden atık maddelerin toplanmasına DOLAŞIM denir. Dolaşım sistemi sayesinde hücrelere ihtiyaç duyduğu maddeler ulaştırılırken, hücrelerde oluşan atık maddeler toplanarak uzaklaştırılması sağlanmış olur. Dolaşım sistemi kalp, damarlar ve kan gibi yapı ve organlardan oluşur.

damarlar gif – Döndü Topkaya

DOLAŞIM SİSTEMİ YAPI VE ORGANLARI

1-KALP

Göğüs kafesinin sol tarafında bulunur.
Kanı vücuda pompalar.
Dört odacıklı yapısı vardır.
Üst kısımdaki odacıklar küçük, alt kısımdaki odacıklar büyüktür.
Üst odacıklarda kanı kalbe getiren damarlar, alt odacıklarda ise kanı kalpten vücuda dağıtan damarlar bulunur.
Üst ve alt odacıklar arasında tek yöne açılan kapakçıklar bulunur.
Kalbin sol bölümü ve sağ bölümü arasında bulunan perde sayesinde kirli kan ile temiz kan birbirine karışmaz.
Üst odacıklardaki kaslar ile alt odacıklardaki kasların çalışması birbirine zıttır. Üst odacıklar kasılırken alt odacıklar gevşer ve alt odacıklar kasılırken üst odacıklar gevşer. Böylece kanın geçişi sağlanır.
Kalbin sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur.

Yetişkin bir insanın kalbi 200-300 g civarındadır.

DAMARLAR

Kanın içerisinde dolaştığı ince kanallara DAMAR denir.

ATARDAMAR

Kanı kalpten uzaklaştıran damarlardır.
Akciğer atardamarı hariç temiz kan taşırlar.

TOPLARDAMAR

Vücuttan kanı toplayarak kalbe getiren damarlardır.
Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşırlar.

KILCAL DAMAR

Atardamar ile toplardamar arasında bulunan ve kanın her yere ulaşması için ince dallara ayrılmış damarlardır.

KAN DOLAŞIMI

BÜYÜK KAN DOLAŞIMI

Kanın kalp ile bütün vücut arasındaki dolaşımıdır.
Kalpten çıkan temiz kan bütün vücuda dağılır.
Dokularda kirlenen kan tekrar kalbe geri döner.

NABIZ

KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI

Kanın kalp ve akciğerler arasındaki dolaşımıdır.
kalpten çıkan kirli kan akciğerlerde temizlenerek kalbe geri döner

Kalbin kasılması sırasında kanın atardamarlara vurması olayına nabız denir. Sağlıklı ve yetişkin bir insanda nabız dakikada ortalama 75 kadardır. Fiziksel aktivitelere bağlı olarak değişir.

TANSİYON

Kanın damarda akarken atardamara uyguladığı basınca denir. Sağlıklı bir insanda büyük tansiyon 120 mm-Hg ve küçük tansiyon 80 mm-Hg’dır.

KAN

Damarlarımızın içinde dolaşan hayati sıvıdır.
Hücrelere oksijen taşır.
Hücrelerdeki atık maddeleri ve karbondioksiti toplar.
Vücut sıcaklığını ayarlar.
Hormon taşır.

KAN PLAZMASI

Kandan kan hücreleri çıkarıldığında geriye kalan madden kan plazmasıdır. Kan plazmasının %90’ı sudur. Geriye kalan kısmı yağ, hormon, karbonhidrat, protein ve vitamindir.

KAN HÜCRELERİ

ALYUVAR

Kırmızı kan hücreleridir.
Oksijen ve Karbondioksit taşımada görevlidir.
Olgun alyuvarlar çekirdeksiz hücrelerdir.
Kırmızı kemik iliği, karaciğer ve dalakta üretilir.
Yetişkin ve sağlıklı bir insanda 1 mm³ kanda 3-5 milyon alyuvar bulunur.

ALYUVAR – Döndü Topkaya

AKYUVAR

Vücudu mikroplara karşı korur.
Beyaz renkli ve çekirdeklidir.
Mikropları yok eden antikor oluşturur.
Hastalık durumunda sayıları artar.
Yetişkin ve sağlıklı bir insanda 1mm³ kanda 5000-7000 akyuvar bulunur.

AKYUVAR – Döndü Topkaya

KAN PULCUKLARI

Renksiz ve çok küçük kan hücreleridir.
Kanın pıhtılaşmasında görev alır.
Yetişkin ve sağlıklı bir insanda 1mm³ kanda 200-300 bin kan pulcuğu bulunur.

KAN PULCUKLARI – Döndü Topkaya

KAN GRUPLARI

Alyuvarların taşıdığı protein farklılığına göre farklı kan grupları vardır. A, B ,0 ve AB olmak üzere 4 çeşit kan grubu vardır. Ayrıca Rh faktörü taşıyanlarda Rh+ , taşımayanlarda Rh- kan grupları oluşur.

Rh faktörü	A	B	AB	0
+	A Rh+	B Rh+	AB Rh+	0+
–	A Rh-	B Rh-	AB Rh-	0-

KAN NAKLİ

Kişiler arasında gerçekleşen kan alış verişine KAN NAKLİ denir. Kan nakli yapılacak kişilerin kan grupları aynı olmalıdır.

KAN BAĞIŞI

Sağlıklı kişilerin ihtiyacı olan kişilere kan vermesidir. Ülkemizde kan bağışı işlemlerini Sağlık Bakanlğına bağlı kuruluşlar yürütür.( TÜRK KIZILAY DERNEĞİ)

Kan bağışı ile kişilerin sağlıklı olması sağlanır.

Toplumsal dayanışma sağlanır.

Ölümlerin azalması sağlanır.