DETERJANLARIN DOĞAYA ZARARI ARAŞTIRMA PROJESİ

TUBİTAK 4006 PROJE ÖRNEKLERİ

PROJENİN YAPILIŞI:

MALZEMELER:

  • İKİ ADET ÖZDEŞ SAKSI BİTKİSİ
  • DETERJANLI SU

YAPILIŞI:

  • Özdeş saksı bitkilerinden biri deney grubu diğeri kontrol grubu olarak belirlenir.
  • Deney grubundaki bitki deterjanlı su ile sulanır.
  • Kontrol grubundaki bitki normal su ile sulanır.
  • Bitkiler aynı ortamda olmalıdır.
  • Her gün fotoğraflanır ve gözlemler not edilir.
  • Veri tablosu doldurulur.

GÖZLEMLER

TARİHDENEY GRUBUKONTROL GRUBU
1.GÜN
2.GÜN
3.GÜN
4.GÜN
5.GÜN
6.GÜN
7.GÜN
8.GÜN
9.GÜN
10.GÜN


Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

5.SINIF 1.ÜNİTE AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

5.Sınıf 1.Ünite Ayın Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

5.Sınıf 1.Ünite Ayın Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

AY

NEDİR?

  • Dünya’mıza en yakın gök cismidir.
  • Dünya’mızın tek doğal uydusudur.

YAPISI VE ŞEKLİ NASILDIR?

  • Ay’ın şeklide Dünya ve Güneş gibi küreye benzer.
  • Dünya Ay’dan büyüktür. Dünya’yı bir futbol topu kadar düşünecek olursak Ay tenis topu kadar olur.
  • Yüzeyi toz tabakası ile kaplıdır.
  • Meteor denilen gök cisimlerinin çarpması sonucu oluşmuş büyük çukurlar vardır. Bunlara KRATER denir.
  • Ay yüzeyinde kayalıklar, vadiler, dağlar vardır.
  • Atmosferi yok denecek kadar incedir.

ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

  • Ay bir ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görünür.
  • Dünya’dan hem gündüz hem de gece gözlemlenebilir.
  • Ay’da meteorolojik olaylar görülmez.
  • Ay’da yaşam yoktur.

AY’DA ATMOSFER OLMAMASININ SONUÇLARI NELERDİR?

  • Rüzgar, yağış gibi hava olayları Ay’da görülmez.
  • Rüzgar ve yağış olmaması yüzeydeki toz tabakasının bozulmadan kalmasını sağlar.
  • Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok olur.

AY’DA YAŞAM OLMASI İÇİN NELERE İHTİYAÇ VARDIR?

  • Oksijen ve su olmalıdır.
  • Atmosfer biraz daha kalın olmalıdır çünkü atmosfer Güneş’ten gelen zararlı ışınları süzer.
  • Yer çekimi kuvveti biraz daha fazla olmalıdır.

UZAY İLE İLGİLİ “İLK-LER”

  • Dünya’nın ilk yapay uydusu Sputnik 1 uzaya gönderilen ilk araçtır. 4 Ekim 1957
  • Uzaya gönderilen ilk canlı Sputnik 2 ile gönderilen Laika isimli köpektir. 3 Kasım 1957
  • Uzaya giden ilk insan Vostok uzay aracı ile uzay yolculuğuna çıkan Yuri Gagarindir. 12 Nisan 1961
  • Ay’a ayak basan ilk insan Apollo 11 ile aya inen astronot Neil Armstrongdur. 16 Temmuz 1969

5.Sınıf 1.Ünite Ayın Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

5.SINIF 1.ÜNİTE GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti


5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ


GÜNEŞ

NEDİR?

  • Dünya’mıza en yakın yıldızdır.
  • Kendi enerjisini kendisi üreten orta büyüklükte bir yıldızdır.

YAPISINDA NELER VAR?

  • %73 Hidrojen
  • %25 Helyum
  • %2 diğer elementler

NASIL ENERJİ ÜRETİR?

  • Güneş’te çok büyük patlamalar meydana gelmektedir. Bu patlamalar yapısındaki Hidrojenin Helyuma dönüşmesi ile olur. Bu esnada Güneş çok büyük miktarda enerji kazanır.

GÜNEŞ’İN ÖZELLİKLERİ

  • Güneş de Dünya gibi katmanlardan oluşur.
  • Güneş kendi etrafında döner. Galileo Galilei Güneş üzerinde bulunan lekelerin yer değiştirdiğini gözlemlemiş ve Güneş’in kendi etrafında döndüğünü söylemiştir.
  • Güneş yüzeyinde bazı bölgeler etrafına göre daha soğuktur ve Dünya’dan bakıldığında koyu renkte görünür. Bunlara Güneş lekeleri denir.
  • Güneş’e özel filtreli gözlükler veya filtreli araçlar dışında başka bir araçla(dürbün, mercek, teleskop, kamera vb.) veya çıplak gözle bakmak tehlikelidir.
  • Güneş’in Dünya’ya uzaklığı yaklaşık 150 milyon km’dir.
  • Güneş’in sıcaklığı yüzeyde 6000 0C ve içinde ise 15 milyon 0C ‘yi bulur.

GÜNEŞ DÜNYA VE AY’IN BÜYÜKLÜKLERİNİ KIYASLAYALIM

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

DÜNYA’DAN BAKINCA GÜNEŞ VE AY NEDEN AYNI BÜYÜKLÜKTE GÖRÜNÜR?

Dünya’dan bakılınca Güneş ve Ay nerdeyse aynı büyüklükte görünür. Bunun nedeni Güneş’in Dünya’mıza çok uzak iken(150 milyon km) Ay’ın Dünya’mıza Güneş’e göre yakın(384 bin km) olmasıdır. Uzaktaki cisimler daha küçük görünür.

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

6.SINIF GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI

6.Sınıf 1.Ünite Güneş ve Ay Tutulması Konu Özeti

6.Sınıf 1.Ünite Güneş ve Ay Tutulması Konu Özeti

GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI

A-GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?

Ay’ın dolanması esnasında Güneş ile Dünya arasına girmesi sonucu Güneş’in bir kısmının veya tamamının kararmasına GÜNEŞ TUTULMASI denir.

GÜNEŞ TUTULMASI NASIL OLUŞUR?

  • Bazı zamanlarda Güneş Dünya ve Ay aynı doğrultuda yer alır. Böyle zamanlarda Güneş ile Dünya’nın arasına giren Ay’ın gölgesi Dünya üzerinde belirli alanlara düşer.
  • Ay Güneş ışığının Dünya’ya gelmesini engeller ve birkaç kilometrelik alanda gölge oluşur.
  • Bu gölgede bulunan insanlar Güneş’i göremezler. Bu olaya TAM TUTULMA denir.
  • Gölgenin çevresinde kalan insanlar Güneş’in bir bölümünü karanlık görürler. Bu olaya PARÇALI TUTULMA denir.
GÜNEŞ TUTULMASI – Döndü Topkaya
  • Güneş tutulması Ay’ın yeniay evresinde gerçekleşir fakat her yeniay evresinde Güneş Tutulması gerçekleşmez.
  • Güneş Tutulması yılda en az iki en fazla beş defa gerçekleşebilmektedir.
  • Güneş tutulması esnasında GÜNEŞ-AY-DÜNYA sıralaması oluşur.
GÜNEŞ TUTULMASI

ÖNEMLİ BİLGİ: Güneş Tutulması esnasında Güneş’e doğrudan çıplak gözle bakmak tehlikelidir.

B-AY TUTULMASI NEDİR?

Ay’ın yörüngede dolanırken Dünya ve Güneş ile aynı doğrultuya geldiğinde Dünya’nın arka tarafında iken gölgede kalmasına AY TUTULMASI denir.

AY TUTULMASI
  • Güneş Dünya ve Ay aynı doğrultuda iken Ay Dünya’nın gölgesine girerse görünmez olur ve TAM TUTULMA gerçekleşir.
  • Eğer Ay’ın bir bölümü Dünya’nın gölgesine girerse PARÇALI TUTULMA gerçekleşir.
  • Ay tutulması ayın Dolunay evresinde gerçekleşir.Fakat her Dolunay evresinde Ay Tutulması gerçekleşmeyebilir.

TAM AY TUTULMASI

TAM AY TUTULMASI – Döndü Topkaya

PARÇALI AY TUTULMASI

PARÇALI AY TUTULMASI – Döndü Topkaya

6.Sınıf 1.Ünite Güneş ve Ay Tutulması Konu Özeti

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

6.SINIF 1.ÜNİTE GÜNEŞ SİSTEMİ

6.Sınıf 1.Ünite Güneş Sistemi Konu Özeti

6.Sınıf 1.Ünite Güneş Sistemi Konu Özeti

GÜNEŞ SİSTEMİ

GÜNEŞ SİSTEMİ NEDİR?

Güneş ile birlikte çevresinde dolanan gezegen, uydu, asteroid ve meteor gibi çeşitli gök cisimlerinden oluşan sisteme GÜNEŞ SİSTEMİ denir.

GEZEGEN

Bir Yıldızın yörüngesinde dolanan karasal veya gazsal yapıdaki kürelere denir.

UYDU

Gezegenlerinin etrafında dönen gök cisimleridir.

METEOR

Uzaydan Dünyanın atmosferine girerek sürtünme sonucu yanan taş parçalarına METEOR denir. Atmosferde tamamen yanmadan yeryüzüne ulaşan meteorlara GÖKTAŞI denir. Yere düştüğünde açılan çukura Göktaşı Çukuru denir. Atmosferden geçerken yanarak geçtiği için halk arasında kayan yıldız olarak bilinir.

ASTEROİD

Daha çok Mars ile Jüpiter arasında dolanan metal ve kaya parçalarıdır.

GÜNEŞ SİSTEMİNDEKİ GEZEGENLER

GÜNEŞ-MERKÜR-VENÜS-DÜNYA-MARS-JÜPİTER-SATÜRN-URANÜS-NEPTÜN

YAPILARINA GÖRE GEZEGENLER

İÇ GEZEGENLER

(KARASAL)

  • MERKÜR
  • VENÜS
  • DÜNYA
  • MARS

DIŞ GEZEGENLER

(GAZSAL)

  • JÜPİTER
  • SATÜRN
  • URANUS
  • NEPTÜN
GÜNEŞ SİSTEMİ – Döndü Topkaya

GÜNEŞ SİSTEMİNDEKİ GEZEGENLERİN ÖZELLİKLERİ

MERKÜR

  • Güneş’e en yakın ve aynı zamanda en küçük gezegendir.
  • Çapı Dünya çapının %35’i kadardır.
  • Yüzey sıcaklığı 350 0C’ ye ulaşabilmektedir.
  • Uydu ve halkası yoktur.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

VENÜS

  • Güneş’e en yakın ikinci gezegendir.
  • Çapı Dünyanın çapının %95’i kadardır.
  • Yüzey sıcaklığı 460 0C’ye ulaşabilmektedir.
  • Uydusu ve halkası yoktur.
  • Halk arasında Çoban Yıldızı olarak bilinir.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

DÜNYA

  • Günes’e yakınlık olarak üçüncü sıradadır.
  • Canlı yaşamının olduğu bilinen tek gezegendir.
  • Yüzey sıcaklığı canlı yaşamı için uygundur.
  • Bir tane uydusu vardır.(Ay)
  • Halkası yoktur.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

MARS

  • Güneş’e en yakın dördüncü gezegendir.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık %50 ‘si kadardır.
  • Yüzey sıcaklığı -140 0C ‘ye ulaşabilmektedir.
  • İki tane doğal uydusu vardır.( Phobos ve Deimos)
  • Halkası yoktur.
  • Halk arasında “Kızıl Gezegen” olarak bilinir.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

JÜPİTER

  • Güneş’e uzaklık olarak beşinci sırada yer alır.
  • Güneş sistemindeki en büyük gezegendir.
  • “Dev Gezegen” olarak bilinir.
  • Yüzey sıcaklığı -110 0C’ye ulaşabilmektedir.
  • Bilinen 79 doğal uydusu vardır.(Bazıları; Europa, Callisto, Io, Ganimede)
  • İnce bir halkası vardır.
  • Gazsal yapıdadır.
  • Dış gezegendir.
  • Üzerinde bulunan büyük kırmızı leke devasa bir fırtınadır.

SATÜRN

  • Güneş’e uzaklık olarak altıncı gezegendir.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık 10 katıdır.
  • Yüzey sıcaklığı -140 0C’ye ulaşabilmektedir.
  • Günümüz itibariyle bilinen 82 uydusu vardır. (Tethys, Dione, Rhea, Titan, Lapetus..)
  • Halk arasında “Halkalı Gezegen” olarak bilinir.
  • Gazsal yapıdadır.
  • Dış gezegendir.

URANÜS

  • Güneş’e uzaklık olarak yedinci sıradadır.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık dört katıdır.
  • Yüzey sıcaklığı -195 0C ‘ye ulaşabilmektedir.
  • Günümüzde bilinen 27 doğal uydusu vardır.(Miranda, Ariel, Oberon, Titania…)
  • Halkası vardır.
  • Güneş sisteminde yatay olarak dönen tek gezegendir.

NEPTÜN

  • Güneş’e en uzak gezegendir.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık 4 katıdır.
  • Yüzey sıcaklığı -215 0C ‘ye ulaşabilmektedir.
  • Günümüzde bilinen 14 uydusu vardır.(Nereid, Proteus, Triton…)
  • Halkası vardır. Uranüs’ün ikizi olarak bilinir.
  • Gazsal yapıdadır.
  • Dış gezegendir.
  • Yüzeyinde bulunan metan gazı mavi rengini verir.

GEZEGENLERİN BÜYÜKTEN KÜÇÜĞE SIRALAMASI

GÜNEŞ SİSTEMİMİZ – Döndü Topkaya

6.Sınıf 1.Ünite Güneş Sistemi Konu Özeti


 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin !

GÜNEŞİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ TEST ÇÖZ

Fen Bilimleri Test

Güneş’in Yapısı ve Özellikleri Online Test

5.SINIF GÜNEŞ'İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 19 Mart 2024  TEST ÇÖZMEYE BAŞLAYABİLİRSİNİZ.-BAŞARILAR!

AD veya TAKMA AD

!!! Bu test MEB’in yayınlamış olduğu soru kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.


 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

8.SINIF 1.ÜNİTE MEVSİMLERİN OLUŞUMU

Fen Bilimleri 8.Sınıf 1.Ünite Mevsimlerin Oluşumu Konu Özeti

8.Sınıf 1.Ünite Mevsimlerin Oluşumu Konu Özeti

MEVSİMLERİN OLUŞUMU

MEVSİMLER NASIL OLUŞUR?

Mevsimlerin oluşumunda 2 temel olay etkilidir.

  1. Dünya’nın Güneş etrafında dolanma hareketi yapması
  2. Dünya’nın ekseninin 23 derece 27 dakika eğik olması

NOT !

Mevsimlerin oluşumunda Dünya’nın Güneş’e yaklaşması veya uzaklaşmasının etkili olduğu düşünülür. Bilinenin aksine Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu Ocak ayında kuzey yarım kürede kış yaşanırken, en uzak olduğu Temmuz ayında yaz mevsimi yaşanmaktadır. Bu durumda Güneş’e olan mesafenin mevsimlerin oluşumunda etkili olmadığını net bir şekilde görmekteyiz.

1-DÜNYA’NIN GÜNEŞ ETRAFINDA DOLANMA HAREKETİ

Dünya Güneş etrafında belirli bir yörüngede dolanır. Bu yörünge de dolanırken sürekli konumu değişir. Güneş ışığının Dünya üzerinde dik olarak geldiği bölgeler bu şekilde değişiklik göstermiş olur. Eğer Dünya dolanma hareketi yapmamış olsaydı Güneş ışınları hep aynı bölgeye dik olarak gelecek ve o bölgede hep aynı mevsim yaşanmış olacaktı.

2-DÜNYA’NIN EKSEN EĞİKLİĞİ

Resim 1

Dünya’nın ekseni 230 27” (23 derece 27 dakika) eğiktir. Bu eğiklikten dolayı Güneş etrafında dolanırken Güneş ışınlarının dik geldiği bölgeler sürekli değişiklik gösterir. Dünya Kuzey ve Güney yarım küre olmak üzere iki yarım küreden oluşur. Dünya Resim 1’deki konumdayken Güneş ışınları Güney yarım küreye dik gelir. Resim 2′ deki konuma geldiğinde ise Güneş ışınları Kuzey yarım küreye dik gelir. Eksen eğikliği olmasaydı bütün konumlarda Güneş ışınları Kuzey ve Güney yarım küreye eşit şekilde dağılırdı. Bu da Dünya’nın her yerinde değişmeyen tek mevsim yaşanmasına neden olurdu.

Resim 2
EKSEN EĞİKLİĞİ
EKSEN EĞİK OLMASAYDI
EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI
  • Dünya’nın her yerinde yıl boyunca gece ve gündüz süresi eşit olurdu.
  • Güneş ışınları yıl boyunca Ekvator’a dik gelirdi, geriye kalan bölgelerde yıl boyu hep aynı açıyla ışınları alırdı.
  • Birim yüzeye düşen ortalama enerji aynı bölgede yıl boyunca aynı olurdu.
  • Güneş’in yıl boyunca doğduğu yer ve battığı yer değişmezdi.
  • Dünya’nın her yerinde değişmeyen sabit mevsim oluşurdu.
  • Dünya’nın her yerinde aynı konumda yıl boyunca öğle vakti gölge boyu değişmezdi.
  • Kutup noktalarında gece ve gündüz süresi Dünya’nın diğer bölgeleri ile eşit olurdu.

DÜNYANIN EKSEN EĞİKLİĞİ – Döndü Topkaya

21 HAZİRAN

  • Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ de YENGEÇ DÖNENCESİ’ ne dik olarak gelir. Güneş ışınlarının öğle vakti dik olarak geldiği enleme Yengeç Dönencesi denir.
  • Kuzey Yarım Kürede Yaz , Güney Yarım Kürede Kış başlangıcıdır.
  • Kuzey Yarım Kürede en uzun gündüz yaşanır ve bu tarihten sonra gündüz süreleri kısalmaya başlar.
  • Güney Yarım Kürede en uzun gece yaşanır ve bu tarihten sonra geceler kısalmaya başlar.
  • Dünya üzerinde herhangi bir noktadan Kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.
Fen Bilimleri 8.Sınıf 1.Ünite Konu Özeti

8.SINIF FEN BİLİMLERİ MEVSİMLER KONU ÖZETİ

21 ARALIK

  • Güneş ışınları Güney Yarım Küre’ye dik gelir.
  • Güney Yarım Küre’de öğle vakti Güneş ışınlarının dik olarak geldiği enleme OĞLAK DÖNENCESİ denir.
  • Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de Yaz, Kuzey Yarım Küre’de Kış yaşanır.
  • Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz , Kuzey Yarım Küre’de en uzun gece yaşanır. Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’de geceler, Güney Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya başlar.
  • Bu tarihte Dünyanın herhangi bir yerinden Güneye doğru gidildikçe gündüzler uzar.

21 MART

  • Güneş ışınları öğle vakti EKVATOR’ a dik gelir.
  • Dünyanın her yerinde gece-gündüz eşitliği ( EKİNOKS) yaşanır.
  • Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’ de İlkbahar, Güney Yarım Küre’de Sonbahar yaşanır.
  • Kuzey Kutup Noktasında 6 aylık gündüz , Güney Kutup Noktasında 6 aylık gece başlar.
8.Sınıf 1.Ünite Mevsimler ve İklim Konu Özeti
21 MART

8.SINIF FEN BİLİMLERİ MEVSİMLER

23 EYLÜL

  • Güneş ışınları öğle vakti EKVATOR’ a dik gelir.
  • Dünyanın her yerinde gece-gündüz eşitliği ( EKİNOKS) yaşanır.
  • Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’ de Sonbahar, Güney Yarım Küre’de İlkbahar yaşanır.
  • Güney Kutup Noktasında 6 aylık gündüz , Kuzey Kutup Noktasında 6 aylık gece başlar.

MEVSİMLERİN OLUŞUMU

NOT !

Ekvator  Güneş ışınlarını yılda iki kez tam dik açı ile alır. (21 Mart ve 23 Eylül). Diğer günlerde ise dike yakın açı ile alır. Buna rağmen üzerinde gece ve gündüz süreleri her gün eşittir. Ekvator üzerindeki yerlerde yıl boyunca gece ve gündüz süreleri eşittir.

Işınların bir yüzeye dik olarak gelmesi birim yüzeye düşen ışın miktarının fazla olmasına sebep olur. Dünya yüzeyinde ışınların dik geldiği bölgede birim yüzeye düşen ışın miktarı fazla olur ve yaz mevsimi yaşanır.

21 HAZİRAN
  • Güneş ışınları Yengeç dönencesine dik açı ile gelir.
  • Aydınlanma çemberi Güney kutup dairesini teğet geçer.
  • Kuzey kutup noktasında gündüz, Güney kutup noktasında gece yaşanmaktadır.
21 ARALIK
  • Güneş ışınları Oğlak dönencesine dik açı ile gelir.
  • Aydınlanma çemberi Kuzey kutup dairesini teğet geçer.
  • Kuzey kutup noktasında gece, Güney kutup noktasında gündüz yaşanmaktadır.
21 MART-23 EYLÜL
  • Güneş ışınları Ekvatora dik açı ile gelir.
  • Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz eşitliği oluşur.(Ekinoks)
  • Aydınlanma çemberi Kuzey ve Güney kutup noktalarını teğet geçer.
  • 21 MART Kuzey kutup noktasında 6 aylık gündüzün Güney kutup noktasında 6 aylık gecenin başlangıç tarihidir.
  • 23 EYLÜL Kuzey kutup noktasında 6 aylık gecenin Güney kutup noktasında 6 aylık gündüzün başlangıç tarihidir.

8.Sınıf 1.Ünite Mevsimlerin Oluşumu Konu Özeti

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE MAYOZ BÖLÜNME

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

MAYOZ BÖLÜNME

EŞEYLİ ÜREME NEDİR?

Erkek üreme hücresi sperm ile dişi üreme hücresi yumurtanın birleşmesiyle yeni canlının oluşmasına EŞEYLİ ÜREME denir.

EŞEY(ÜREME) HÜCRELERİ SPERM VE YUMURTA NASIL OLUŞUR?

Üreme ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek üreme hücrelerini oluşturur. Dişi bireyde yumurta ana hücrelerinden yumurta hücrelerinin oluşumu ve erkek bireyde sperm ana hücrelerinden sperm hücrelerinin oluşumu mayoz bölünme ile olur.

Peki tam olarak nedir bu üreme ana hücreleri? Sırayla inceleyelim.

  • Sperm ana hücrelerinden mayoz bölünme ile sperm hücreleri oluşur. Erkek birey ergenliğe ulaşmadan önce sperm ana hücreleri mitoz bölünme ile sayısını artırır. Sperm ana hücrelerinde mitoz ile çoğalma ergenlik sonrasında da devam eder. Böylelikle erkek bireyler sürekli sperm üretebilirler. Sperm ana hücrelerinin döllenme yeteneği yoktur. Bu sebeple mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan sperm hücrelerini oluştururlar. Sperm hücreleri tekrar mayoz veya mitoz geçirmez.
  • Yumurta ana hücrelerinden mayoz bölünme ile yumurta hücreleri oluşur. Dişi bireylerde henüz anne karnındayken belirli sayıda yumurta ana hücresi oluşturulur ve ergenlik dönemini bekler. Dişi bireydeki yumurta ana hücreleri erkek bireyde olduğu gibi mitozla çoğalamaz. Ergenlik dönemine gelindiğinde döllenme yeteneği olmayan yumurta ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan yumurta hücrelerini oluşturur. Yumurta hücreleri yeniden mitoz veya mayoz geçirmez.
  • ÖZETLE ; Üreme ana hücreleri hem mitoz hem mayoz geçirebilirken üreme hücreleri mitoz veya mayoz geçiremez.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

  • Canlılarda biyolojik çeşitliliği sağlar.
  • Tür içinde kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.
  • Mayoz bölünme ile yarıya inen kromozom sayısı döllenme ile yeniden eski haline gelir ve türün kromozom sayısı korunmuş olur.
  • Üreme hücrelerini oluşturarak neslin devam etmesini sağlar.
  • Döllenme ile birlikte tür içi çeşitliliğin oluşmasında etkilidir.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

  • Üreme ana hücrelerinde görülür.(2n)
  • n kromozomlu 4 yavru hücre oluşur.
  • Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinden ve ana hücreden farklıdır.
  • Erkeklerde sperm hücrelerinin oluşumunu ve dişilerde yumurta hücrelerinin oluşmasını sağlar.
  • Kromozom sayısı yarıya iner. Bu şekilde döllenmede yeniden iki katına çıkacağı için tür içinde kromozom sayısı sabit kalmış olur.
  • Eşeyli üremenin temelini oluşturur.
  • Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olması genetik çeşitliliği sağlar.(krossing-over)
  • Mayoz 1 ve Mayoz 2 olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
  • Kromozom sayısı Mayoz 1 de yarıya iner.
  • Mayoz ergenlik döneminde başlar ve üreme dönemi boyunca devam eder.
döllenme
sperm
yumurta

MAYOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

  • HAZIRLIK
  • Mayoz bölünme öncesinde DNA kendini eşler.
  • Hücre bölünmek için hazırlık yapar.
  • MAYOZ 1
  • Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.(2n=6)
  • Biri anneden diğeri babadan gelen homolog kromozom çiftleri karşılıklı yer alır.
  • Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
  • Homolog kromozomların birbirlerine sarılma noktalarından parça alışverişi yapılır. Bu olaya parça değişimi(krossing-over) denir.
  • Homolog kromozomlar karşılıklı olacak şekilde kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilirler.
  • Homolog kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilerek birbirinden ayrılır.
  • Bu bölümde ayrılan homolog kromozom çiftleridir. Kardeş kromatidler hala sentromer noktalarından birbirine bağlıdır ve ayrılmamıştır.
  • Homolog kromozomların ayrılmasıyla bu evrede kromozom sayısı yarıya iner.
  • Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla Mayoz 1 sona erer ve kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadar olan iki yeni hücre oluşur.
  • MAYOZ 2
  • Kromozomlar yeniden belirginleşir.
  • Hücrenin ekvatoral kısmında dizilirler.
  • İğ ipliklerinin kısalmasıyla kardeş kromatidler zıt kutuplara çekilerek birbirinden ayrılır.
  • Bu evre Mitoz bölünmeye benzer ve kromozom sayısı değişmez.
  • Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla birbirlerinden farklı ve ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahip 4 yeni hücre oluşur.(n=3)
  • Eriyen çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur.
  • Kromozomlar kromatin ağ haline geri döner.

MİTOZ

  • Vücut hücrelerinde görülür.
  • Kromozom sayısı değişmez.
  • Oluşan hücreler genetik yönden aynıdır.
  • 2 yeni hücre oluşur.
  • Büyüme , gelişme , onarım ve eşeysiz üremeyi sağlar.
  • Zigotla başlar, canlı yaşamının sonuna kadar devam eder.
  • Çeşitliliğe katkısı yoktur.

MAYOZ

  • Üreme ana hücrelerinde görülür.
  • Kromozom sayısı yarıya iner.
  • Oluşan hücreler genetik yönden farklıdır.
  • 4 yeni hücre oluşur.
  • Eşeyli üremeyi sağlar.
  • Ergenlik ile başlar, üreme dönemi boyunca devam eder.
  • Döllenme ile birlikte genetik çeşitliliği sağlar.

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE BÖLÜNMESİ

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

HÜCRE BÖLÜNMESİ

HÜCRE BÖLÜNMESİ NEDİR?

Bir hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler oluşturmasına HÜCRE BÖLÜNMESİ denir.

HÜCRE NEDEN BÖLÜNÜR?

  • Hücre belirli bir büyüklüğe ulaştığı zaman çekirdek çok fazla büyüyen sitoplazmayı yönetmekte zorlanır ve bölünme emri verir.
  • Hücre bölünmesinin amacı yeni hücreler meydana getirmek ve kalıtsal bilgiyi aktarmaktır.

HÜCRE BÖLÜNMESİ


MİTOZ BÖLÜNME

MAYOZ BÖLÜNME

A-MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

1.BÜYÜME VE GELİŞME

Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar.

2.ONARIM/YENİLENME

Yaraların iyileşmesi ve yenilenmeyi sağlar.

3.ÜREME

Tek hücrelilerde çoğalmayı sağlar.


MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

  • Vücut hücrelerinde ve üreme ana hücrelerinin oluşumunda görülür.
  • Bir hücreden iki yavru hücre meydana gelir.
  • Oluşan yavru hücreler birbiriyle ve ana hücreyle kalıtsal olarak aynıdır.
  • Kromozom sayısı değişmez.
  • Farklılaşma olmadığı için genetik çeşitliliğe katkısı yoktur.
  • Yeni oluşan hücrelerde organel sayısı farklı olabilir fakat organel çeşitliliği aynıdır.
  • Mitoz zigotla başlar ve canlının yaşamının sonuna kadar devam eder.
  • 2n kromozomlu(diploid) hücreden 2n kromozomlu hücreler oluşur.

MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

  1. HAZIRLIK EVRESİ
  2. ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
  3. SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ

  • HAZIRLIK EVRESİ
  • DNA eşlenir ve sayısını iki katına çıkarır.
  • Hücre bölünme için gerekli hazırlıkları tamamlar
  • 1.EVRE
  • Çekirdek zarı ile çekirdekçik eriyerek kaybolur.
  • Kromatin iplik halindeki DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur. Her kromozom iki “kromatid”ten oluşur. Bunlara kardeş kromatid denir.Kardeş kromatidler birbirinin aynısıdır ve sentromer(orta bölüm) kısmından birbirlerine bağlanarak kromozomu oluştururlar.
  • Eşlenen sentriyoller iğ ipliklerini oluşturur.
  • İğ iplikleri kromozomlara sentromer bölümlerinden bağlanır.
kromozom/ kardeş kromatidler
  • 2.EVRE
  • Kromozomlar hücrenin ekvatoral düzelminde sıralanır.
  • Kromozomların en net görüldüğü ve sayılabildiği evre bu evredir.
  • 3.EVRE
  • İğ iplikleri kısalarak kardeş kromatidleri sentromerlerinden ayırır ve zıt kutuplara doğru çeker.
  • Zıt kutuplara hareket eden kardeş kromatidler birbirinden ayrılır.
  • 4.EVRE
  • Hücrenin zıt kutuplarındaki kromozomların etrafında yeniden çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
  • Kromozomlar yeniden kromatin iplik haline dönüşür.
  • İğ iplikleri kaybolur ve çekirdek bölünmesi tamamlanmış olur.
  • SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ(SİTOKİNEZ)
  • Hayvan hücrelerindeki sitoplazma bölünmesi sırasında, hücre düzleminin ortasına yakın kısımlarında derin olmayan bir oluk oluşmaya başlar. Bu olaya boğumlanma denir.
  • Bölünme sonucu oluşan hücrelerin her biri kendine ait çekirdek, sitoplazma ve organeller bulundurur.
MİTOZ BÖLÜNME – Döndü Topkaya
7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
orta lamel

NOT: Bitkilerde hücre zarının üzerinde hücre çeperi bulunduğu için sitoplazma boğumlanmaz. Ara lamel oluşumu ile sitokinez gerçekleşir.

KANSER NEDİR?

Hücrelerin kontrolsüz ve çok hızlı şekilde art arda mitoz geçirmesi ile kanser oluşur. Kanser hücrelerinin hızlı şekilde çoğlamasıyla oluşan çıkıntılara tümör denir.


7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

Fenozom’u takip edin!

Fenozom’u Takip Edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE

hayvan hücresi

7.Sınıf Fen Bilimleri 2.Ünite Hücre Konu Özeti

HÜCRE

HÜCRE NEDİR?

Canlılarda canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar beslenme, solunum, üreme gibi ortak özelliklere sahiptir. Bu ortak özelliklerden birisi de hücresel yapıda olmadır.

Doğada bulunan canlılar tek hücreli veya çok hücreli olabilirler. Tek hücreli canlılarda bütün yaşamsal olaylar bir hücrede meydana gelirken, çok hücreli canlılarda hücreler belli görevleri gerçekleştirmek üzere özelleşmiş ve gruplaşmıştır.

HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI

Hücre

Hücre üç temel kısımdan oluşur.

Bunlar dıştan içe doğru ;

  1. HÜCRE ZARI
  2. SİTOPLAZMA
  3. ÇEKİRDEK

HÜCRE ZARININ YAPISI VE GÖREVLERİ

HÜCRE ZARI
  • Hücreyi dış etkilerden korur ve ona şekil verir.
  • Canlı, saydam, esnek ve akışkan yapıdadır.
  • Zamanla büyüyebilir ve kendini onarabilir.
  • Seçici geçirgen yapıdadır. Her maddeyi almaz.
  • Madde geçişine izin veren por adı verilen gözenekler bulunur.
  • Sitoplazmanın dağılmasını önler.
  • Hücrede biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
  • HÜCRE ÇEPERİNİN YAPISI VE GÖREVLERİ
  • Hücre zarının dışını çevreleyen sert, cansız ve esnek bir yapıdır.
  • Hücreye dayanıklılık sağlar ve dış etkilere karşı korur.
  • Sadece bitki hücrelerinde bulunur.
  • Tam geçirgendir.
  • Hücrenin temel kısımlarından biri değildir.

SİTOPLAZMANIN YAPISI VE ORGANELLER

SİTOPLAZMA
  • Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yumurta akı kıvamında yarı akışkan sıvıya sitoplazma denir.
  • Yapısı büyük oranda sudan oluşur.
  • Hücredeki yaşamsal faaliyetler burada gerçekleşir.
  • Sitoplazmada yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yapılara ORGANEL adı verilir.

ORGANELLER VE GÖREVLERİ

Ribozom

RİBOZOM

  • Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
  • Protein üretiminde (sentezinde) görevlidir.
  • Genç hücrelerde sayısı fazladır.

MİTOKONDRİ

  • Hücre için gerekli olan enerjiyi üretir.
  • Enerji ihtiyacı fazla olan kas vb. hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
  • Besinleri oksijenle yakarak enerji elde eder.
Mitokondri
Endoplazmik Retikulum

ENDOPLAZMİK RETİKULUM

  • Hücre zarını çekirdeğe bağlayan kanallar sistemidir.
  • Sitoplazma içerisinde madde iletilmesini ve taşınmasını sağlar.

GOLGİ CİSİMCİĞİ

  • Hücre içinde salgı üretilmesi ve paketlenmesinden sorumludur.
  • Salgı yapan ter bezi hücreleri, tükürük bezi hücreleri gibi hücrelerde sayıca fazladır.
Golgi
KOFUL

KOFUL

  • Hücre içinde atık madde, besin ve su depolar.
  • Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıdadır.

LİZOZOM

  • Hücre içi sindirimde görevlidir.
  • Yaşlanmış organelleri parçalar.
  • Hücrenin dışarıdan gelen virüs, bakteri veya zehirli maddelere karşı savunmasında rol alır.
Lizozom
Sentrozom

SENTROZOM

  • Hayvan hücrelerinde bulunur. Bitki hücrelerinde bulunmaz.
  • Hücre bölünmesinde görev alır.

KLOROPLAST

  • Bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
  • Karbondioksit, su ve ışık enerjisini kullanarak fotosentez yapar.
Kloroplast

NOT: Bitki hücrelerinde kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşit plastid vardır. Kromoplast sarı kırmızı ve turuncu renk verir. kök, meyve, çiçek vb. kısımlarda bulunur. Lökoplast renksizdir. Kök, yumru ve tohum gibi kısımlarda nişasta, yağ ve protein depolar.

HÜCRE ÇEKİRDEĞİ

  • Hücrede meydana gelen tüm yaşamsal faaliyetlerin yönetim merkezidir.
  • Organellerin uyum içerisinde çalışmasını yönetir.
  • Canlıya ait kalıtsal özelliklerin nesilden nesle aktarılmasını sağlayan kalıtım maddesi çekirdekte yer alır.

KALITIM MATERYALİ “DNA”

Hücrede yaşamsal faaliyetleri yöneten, aynı zamanda kalıtsal özellikleri nesilden nesle aktaran ipliksi yapıdaki yönetici molekül DNA’dır. DNA gelişmiş yapılı hücrelerde çekirdekte bulunur.

kromozom
kromozom
DNA
DNA
GEN

KROMOZOM

  • Hücre bölünmesi sırasında DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur.

DNA

  • Deoksiribonükleikasit kavramının kısaltılmış ismidir.
  • Kalıtsal şifrelerimiz kayıtlıdır.
  • Çift zincirli sarmal ipliktir.

GEN

  • Belli bir görevi yerine getirmek üzere özelleşmiş DNA parçalarıdır.
  • Göz rengi, boy uzunluğu, saç rengi vb. özelliklerin ortaya çıkmasından sorumludur.
  • DNA’nın en küçük görev birimleridir.
KROMOZOM – Döndü Topkaya
DNA – Döndü Topkaya
GEN – Döndü Topkaya

NOT

prokaryot canlı bakteri

Bakteri vb. ilkel yapılı canlılarda hücrede çekirdek yoktur. Bu canlılara prokaryot canlılar denir. Prokaryot canlılarda DNA sitoplazmaya dağılmış haldedir. Çekirdeğe sahip hücrelere ökaryot hücre denir.


GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HÜCRE

Bilim insanları yıllar boyunca hücre ile ilgili çalışmalar yaptılar, çalışmalarını birbirleriyle
paylaştılar ve hücre ile ilgili bilinenler her geçen gün arttı. Hücre ve mikroskop alanlarında
kilometre taşı sayılan çalışmalar kronolojik sırasıyla şu şekildedir:

1590 Zacharias Janssen
Janssen
, mercek düzeneklerinden meydana gelen ilk
mikroskobu icat etti.
1665 Robert Hooke
Hooke, mikroskop altında incelediği şişe mantarı
kesitindeki gözeneklere “hücre” ismini verdi.
1674
Antonie van
Leeuwenhoek

Leeuwenhoek, havuz suyundan aldığı örneği inceleyerek
canlı hücre gözlemleyen ilk bilim insanı oldu.
1831 Robert Brown
Brown, hücrenin keşfinden yaklaşık 200 yıl sonra hücre
çekirdeğini keşfetti.
1838
1839
Matthias Schleiden &
Theodor Schwann

Bitkilerin ve hayvanların hücrelerden oluştuğunu savunan
Schleiden ve Schwann, hücre teorisinin temelini oluşturan;

  • Bütün canlı organizmalar bir veya daha fazla
    hücreden oluşur.
  • Hücreler canlıların en küçük yapı taşıdır.
    görüşlerini ortaya koydular.
    1855 Rudolf Virchow
    Virchow, mikroskop altında hücre bölünmesini
    gözlemleyerek hücre teorisine;
  • Bütün hücreler var olan hücrelerden oluşur.
    maddesini ekledi.
    1800’lü yılların ortalarına doğru bir grup bilim insanı, yapılan tüm çalışmalar sonucunda
    günümüzde hücre teorisi olarak bilinen teoriyi ortaya attılar.
    Hücre teorisine göre,
  1. Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşmuştur.
  2. Hücre, canlılık özelliklerini gösteren en küçük yapı birimidir.
  3. Yeni hücreler, var olan hücrelerin bölünmesi ile oluşur.
mikroskop

BİTKİ HÜCRESİ İLE HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR

hayvan hücresi
HAYVAN HÜCRESİ
  • Hücre duvarı yoktur.
  • Kofullar küçüktür ve sayıları fazladır.
  • Kloroplast yoktur.
  • Şekli yuvarlaktır.
  • Hücre bölünmesinden sorumlu sentriyoller bulunur.
BİTKİ HÜCRESİ
BİTKİ HÜCRESİ
  • Hücre duvarı vardır.
  • Kofullar büyüktür ve sayıları azdır.
  • Kloroplast vardır.
  • Şekli köşelidir.
  • Sentriyol bulunmaz.Bölünme sitoplazmadaki özel yapılar ile sağlanır.

HÜCREDEN ORGANİZMAYA

AKCİĞER HÜCRESİ
AKCİĞER DOKU
AKCİĞER
SOLUNUM SİSTEMİ
ORGANİZMA

HÜCRE–> DOKU–> ORGAN–> SİSTEM–> ORGANİZMA

Benzer yapı ve görevdeki hücreler bir araya gelerek dokuları, benzer yapı ve görevdeki dokular birleşerek organları, organlar uyum içinde çalışarak sistemleri ve sistemler organizmayı oluşturur.

TEBRİKLER KONU ÖZETİNİ TAMAMLADINIZ !

Öğrendiklerinizi pekiştirmek için eğlenceli içeriklerimize göz atmak ister misiniz?

Fen Bilimleri 7.Sınıf 2.Ünite Hücre Konu Özeti

-------DÖNDÜ TOPKAYA
——-DÖNDÜ TOPKAYA

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

Top