7.SINIF 1.ÜNİTE UZAY ARAŞTIRMALARI

7.Sınıf 1.Ünite Uzay Araştırmaları Konu Özeti

7.Sınıf 1.Ünite Uzay Araştırmaları Konu Özeti

UZAY ARAŞTIRMALARI


UZAY ARAŞTIRMALARI

İnsanlar ilk zamanlardan beri gökyüzü gözlemi yapmaktadır fakat gelişen teknoloji ile bu gözlemler bilimsel hale gelmiştir. Gelişen uzay teknolojileri ile astronomi(gök bilimi) ortaya çıkmıştır.

UZAY ARAŞTIRMALARINDA KULLANILAN ARAÇLAR

ROKETLER

  • Herhangi bir uzay aracını uzaya çıkarmak için kullanılan uzay araçlarıdır.
  • Roket yakıtının yanması ile oluşan sıcak gazlar egzozdan yere çarparak itici güç oluşturur ve bu şekilde roket uzaya fırlatılır.
  • Roketin görevi uzay aracını atmosferin dışına çıkarmaktır.
  • Uzay aracı roketten ayrılıp yörüngeye yerleşirken roket parçaları yakıt bittiğinde Dünya yüzeyine dönerler.
  • Roketler tek kullanımlıktır fakat tekrar fırlatılmasına ait çalışmalar yapılmaktadır.
  • İlk roket Sovyetler Birliği tarafından gönderilmiştir.

UZAY MEKİĞİ

  • Uzayda hareket ederken iniş kalkış yapabilen ve yön değiştirebilen araçlardır.
  • Uzay araştırmaları için insan taşıma, bir uyduyu yörüngeye yerleştirme görevlerinde kullanılabilirler.
  • Tekrar tekrar kullanılabilen araçlardır.

UZAY SONDASI

  • Gök cisimlerini incelemek amacıyla gök cisminin yüzeyine veya yörüngesine gönderilen, uzaktan kumanda ile kontrol edilebilen robotik araçlardır.
  • İnsansız uzay araçlarıdır.
  • Gezegen yüzeyinden fotoğraf çekme, atmosferini araştırma gibi görevler için gezegenler arası boşluğa gönderilebilir.

UZAY İSTASYONU

  • Dünya’nın yörüngesinde dolanan ve uzaya giden astronotların uzay araştırmaları ve çeşitli deneyler yapmalarına olanak sağlayan uzay araçlarıdır.
  • En büyüğü Uluslararası Uzay İstasyonudur.(ISS)
  • On altı ülkeye aittir ve yaklaşık bir futbol sahası büyüklüğündedir.
  • Dünya etrafındaki dolanmasını 90 dakikada tamamlar.

UZAY TELESKOBU

  • Gök cisimleri hakkında bilgi edinmemizi sağlayan uzay araçlarıdır.
  • Hubble
  • James Webb

YAPAY UYDU

  • İnsanlar tarafından yapılan ve Dünya yörüngesine yerleştirilen uzay araçlarıdır.
  • Meteoroloji, yer gözlemi, haberleşme, haritacılık, şehir planlama, gök cisimlerini gözlemleme ve askeri alanlarda kullanılmak üzere gönderilirler.

YAPAY UYDULARIMIZ

HABERLEŞME

AKTİF

  1. TÜRKSAT 3A
  2. TÜRKSAT 4A
  3. TÜRKSAT 4B
  4. TÜRKSAT 5A
  5. TÜRKSAT 5B

PASİF

  1. TÜRKSAT 1A
  2. TÜRKSAT 1B
  3. TÜRKSAT 1C
  4. TÜRKSAT 2A

GÖZLEM-KEŞİF

AKTİF

  1. GÖKTÜRK 2
  2. GÖKTÜRK 1

PASİF

  1. BİLSAT
  2. RASAT

UZAY KİRLİLİĞİ

Dünya’nın çevresinde, değişik yörüngelerde dönen ve artık herhangi bir işlevi olmayan, insan yapımı cisimlerin tümü, Uzay Kirliliği olarak adlandırılır. Bunların arasında ömrünü tüketmiş uyduların yanı sıra roketlerin uzaya bırakılan üst parçaları ve yörüngede oluşan patlamaların artıkları vardır. Tüm bu işe yaramayan cisimler, roket parçaları, ölü uydular, yakıt tankları ve uzay aracı artıkları, günümüzde Dünya çevresinde dolanan bir çeşit hurda yığını oluşturdular. Uzay kirliliği normal insanlar için büyük bir tehdit oluşturmasa da ilerideki uzay araştırmaları ve hayatımızı kolaylaştıran uydular için oldukça büyük bir tehdit.

Nedenleri:

  • Uzaya gönderilen uyduların ve diğer objelerin işlevsiz kaldıktan sonra orada kalması.
  • Uzayda uyduların çarpışması veya kaza sonucu enkaz oluşturmaları.
  • Uzaya gönderilirken roketten bırakılan parçalar.
  • Uzay istasyonuna bırakılan çöpler.
  • Uydulara ve diğer uzay araçlarına çarpan asteroidler.
  • Uzaya gönderilen uyduların ve diğer objelerin bıraktıkları atıklar.

Olası sonuçları:

  • Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) astronotlar için artan risk yüzünden kaybedilen yaşamlar artabilir.
  • Uzay araştırmaları sekteye uğrayabilir.

UZAY TEKNOLOJİLERİNİN GÜNLÜK HAYATA KATKILARI

  • Dijital termometre
  • Oyun konsolu
  • Telefon
  • Televizyon
  • Diş teli
  • Güneş panelleri
  • Dijital saat
  • Alüminyum folyo
  • İşitme cihazı
  • Yapay kalp pompası
  • Streç film
  • Yanmaz kıyafetler
  • MR cihazı
  • Bebek maması
  • Dondurulan besinler
  • Tükenmez kalem
  • Teflon
  • Navigasyon

TELESKOPLAR

YER TABANLI

A-OPTİK TELESKOPLAR
1. MERCEKLİ TELESKOP

İnce ve kalın kenarlı merceklerden oluşur.

2.AYNALI TELESKOP

Çukur ayna kullanılır.

3. BİLEŞİK (KATADİYOPTRİK) TELESKOP

Çukur ayna ve mercekler birlikte kullanılır.

B-RADYO TELESKOPLARI

Gök cisimlerinden gelen radyo dalgalarını toplayarak bilgisayar üzerinde görüntüye çevirir. Havanın bulutlu olması gözlem yapmaya engel değildir.

UZAY TABANLI

Olumsuz hava koşullarından etkilenmeden gözlem yapma avantajı sağlar.

HUBBLE UZAY TELESKOPU

JAMES WEBB UZAY TELESKOPU

RASATHANELER

Gökyüzü gözlemi yapmak üzere kurulan ve içerisinde çok sayıda teleskop bulunan yerlerdir.

Rasathaneler nerelere kurulabilir?
  • Deprem bölgeleri üzerinde olmamalıdır.
  • Işık kirliliğinden etkilenmemesi için şehir dışında olmalıdır.
  • Hava kirliliğinin çok az olduğu yerler tercih edilmelidir.
  • Az bulutlu bölgeler tercih edilmelidir.
  • Havadaki nem oranı düşük olmalıdır.
  • Çevrede Tv veya radyo yayını yapan yerler olmamalıdır.
  • Yüksek yerler tercih edilmelidir.

ÜNLÜ GÖKBİLİMCİLER

Nikolas Kopernik (Nicolaus Copernicus) 1473 – 1543.

Güneş sisteminin yeryüzünde değil güneşin merkezinde olduğu inancını açıklayan astronomdur.

Johannes Kepler 1571 – 1630

Gezegenlerin Güneş etrafında eliptik yörüngede dolandığını keşfetti.

Ali Kuşcu

Gezegenlerin ve Ay’ın hareketlerini incelemiştir. İstanbul’un enlem ve boylamını hesaplamıştır. Ay haritası çıkaran ilk bilim insanıdır.

Galileo Galilei  1564 – 1642.

Teleskopun icadından sonra onu bilimsel olarak gözlem yapmada kullanan ilk gökbilimcidir. Ay yüzeyini, Güneş lekelerini, Jüpiter’i gözlemledi. Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü söyleyen ilk bilim insanıdır.

Georges Lemaître 1894 – 1966.

Einstein’ın genel görelilik kuramından yararlanarak, Uzayın ve evrenin genişlediğini keşfetti; Hubble yasasını keşfetti; Bigbang teorisini öne sürdü.

Uluğ Bey

Semerkant rasathanesini kurmuştur. Bir yılın uzunluğunu 365 gün 6 saat 10 dakika olarak hesaplamıştır.

Edwin Hubble 1889 – 1953.

 Kendi galaksilerimizin ötesinde galaksiler olduğunu keşfetti.Ayrıca ünlü Hubble Uzay Teleskobu, ismini astronom Edwin Hubble’dan almaktadır. Hubble, Bigbang teorisinin en büyük ispatçılarından biridir.

Isaac Newton 1643- 1727

Evrensel çekim yasası ve hareket yasaları ile doğa anlayışımızı derinden değiştirdi; fizik bilimlerine hakim olan matematik alanı olan kalkülüsü icat etti; iki terimli teoremi genelleştirdi; ilk yansıtıcı teleskopu yaptı; Güneş ışığının gökkuşağının tüm renklerinden yapıldığını gösterdi.

Caca Bey

Cacabey medresesini kurmuştur ve burası astronomi okulu olarak kullanılmıştır.

Ömer Hayyam (Omar Hayyam) 1048 – 1131.

Bir şair, filozof ve bilim insanı olan Hayyam, bir yılın uzunluğunu şimdiye kadarki en doğru değere göre hesapladı. Ayrıca konik kesitlerin kesişimlerinin kübik denklemlerin geometrik çözümlerini elde etmek için nasıl kullanılabileceğini gösterdi.

Batlamyus (Ptolemy) AD c. 100 – c. 170.

Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli Yunan matematikçi, coğrafyacı ve astronom. Konumları, göreli parlaklıkları ve takımyıldızlarıyla binden fazla yıldızın yer aldığı bir katalog içeren Almagest’in yazarı. Gezegenlerin hareketlerini tahmin eden matematiksel modeli, neredeyse 1.500 yıldır eşsizdi

El Biruni

Güneş ve gezegenlerin eğimlerini bulmuş ve Dünya çapını gerçeğe en yakın şekilde hesaplamıştır.

UZAYIN İLKLERİ

  • Uzaya çıkan ilk canlı- Laika isimli bir köpek
  • Uzaya gönderilen ilk yapay uydu-Sputnik 1/ Rusya-1957
  • Ay’a ilk yolculuk-1969 Neil Armstrong
  • Uzay’a giden ilk insan-1961 Yuri Gagarin/ Vostok uzay aracı
  • İlk uzay yürüyüşü-Aleksey Arkhipoviç Leonov 1965

7.Sınıf 1.Ünite Uzay Araştırmaları Konu Özeti


Fenozom’u Takip Edin!

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

7.SINIF 4.ÜNİTE KARIŞIMLAR

7.Sınıf 4.Ünite Karışımlar Konu Özeti

7.Sınıf 4.Ünite Karışımlar Konu Özeti

KARIŞIMLAR

KARIŞIM NEDİR?

Birden fazla maddenin rastgele oranlarda bir araya gelerek aralarında kimyasal bir etkileşim olmadan oluşturdukları saf olmayan maddelere KARIŞIM denir.

KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ

  • Saf madde değildir.
  • Elementlerin, bileşiklerin veya her ikisinin karışımından oluşabilir.
  • Karışımı oluşturan maddeler arasında belirli bir oran yoktur.
  • Karışımı oluşturan maddeler.
  • Fiziksel yöntemlerle kendini oluşturan maddelere ayrıştırılabilirler.

KARIŞIMLAR

HETEROJEN KARIŞIM

  • Her tarafında aynı özelliği göstermeyen karışımlardır.
  • su ve kum karışımı, şehriyeli pilav, salata, çamurlu su, su yağ karışımı, süt, tebeşir tozu ve su..vb

HOMOJEN KARIŞIM

  • Her tarafında aynı özelliği gösteren karışımlardır. Çözelti denir.
  • tuzlu su, şekerli su, hava, göz damlası, su alkol karışımı, maden suyu, madeni para vb.

ÇÖZELTİLER

çözelti=çözücü(miktarı fazla)+çözünen(miktarı az)

ÇÖZÜNME OLAYI NASIL GERÇEKLEŞİR?

Suya atılan tuz tanelerinin etrafını su molekülleri kaplar ve tuz taneciklerini birbirinden ayırarak homojen şekilde dağıtır. Çözünme olayı çözücü tanelerinin çözünen tanelerini sararak birbirinden uzaklaştırması ve çözücünün içinde homojen olarak dağıtması olayıdır.

ÇÖZÜNME HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1-SICAKLIĞIN ÇÖZÜNME HIZINA ETKİSİ
7.Sınıf 4.Ünite Karışımlar Konu Özeti
SICAKLIK ARTARSA ÇÖZÜNME HIZI ARTAR.
2-TEMAS YÜZEYİNİN ÇÖZÜNME HIZINA ETKİSİ
7.Sınıf 4.Ünite Karışımlar Konu Özeti
TEMAS YÜZEYİ İLE ÇÖZÜNME HIZI DOĞRU ORANTILIDIR.
3-KARIŞTIRMANIN ÇÖZÜNME HIZINA ETKİSİ
7.Sınıf 4.Ünite Karışımlar Konu Özeti
KARIŞTIRMA ÇÖZÜNME HIZINI ARTIRIR.

7.Sınıf 4.Ünite Karışımlar Konu Özeti



Fenozom’u Takip Edin!

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

7.SINIF 3.ÜNİTE KÜTLE VE AĞIRLIK

7.SINIF 3.ÜNİTE KÜTLE VE AĞIRLIK

7.Sınıf 3.Ünite Kütle Ve Ağırlık Konu Özeti

KÜTLE VE AĞIRLIK


YER ÇEKİMİ KUVVETİ NEDİR?

Yer kürenin üzerinde bulunduğu bütün cisimlere uyguladığı kütle çekim kuvvetine YER ÇEKİMİ KUVVETİ denir. Ünlü bilim insanı Isaac Newton tarafından bulunmuştur. Newton bir elma ağacının altında otururken kafasına bir elma düşer ve yüksekten serbest bırakılan cisimlerin neden yere doğru hareket ettiği sorusunun cevabını bulmaya çalışır. Çalışmaları sonucunda Yer Çekimi Kuvvetini keşfeder.

Yer çekimi Dünya’nın her yerinde yerin merkezine doğrudur.

AĞIRLIK NEDİR?

Yüksekten serbest bırakılan bir cisim yere doğru hareket eder. Cismin yere doğru hareket etmesi cisim üzerine uygulanan net kuvvetin sıfırdan farklı olduğunu gösterir ve yönü yerin merkezine doğrudur. Bu kuvvet Yer çekimidir. Kütleye etki eden yer çekimi kuvvetine AĞIRLIK denir. O halde ağırlık da bir kuvvettir. Kuvvete ait bütün özellikler ağırlık için de geçerlidir.

AĞIRLIK;

  • Bir kuvvettir.
  • Dinamometre ile ölçülür.
  • Birimi Newton’dur.
  • “G” ile gösterilir.

KÜTLE VE AĞIRLIK

Günlük hayatta genellikle karıştırılarak birbirlerinin yerine kullanılan bu iki kavram birbirleriyle ilişkili olsa da aynı nicelikler değildir. Kütle bir maddenin miktarını yani sahip olduğu tanecik sayısını ifade ederken Ağırlık ise kütleye etki eden yer çekimi kuvvetini ifade eder.

KÜTLEAĞIRLIK
Bir cismin sahip olduğu madde miktarıdır.Cisme etki eden yer çekimi kuvvetidir.

Eşit kollu terazi ile ölçülür.

Dinamometre ile ölçülür.
Birimi kilogram veya gramdır.(Kg, g)Birimi Newton’dur.(N)
Büyüklüğü sabittir, ortama göre değişmez.Büyüklüğü yer çekimine bağlıdır, ortama göre değişir.

Elimizde bir kavanoz dolusu misket olsun. Kavanozun içinde toplam 100 misket olduğunu düşünelim. Kavanozun kapağını kapatıp önce DÜNYA’ da ardından AY ‘ın yüzeyinde kavanozu Dinamometre ile ölçelim. Dünya ‘da 60N ölçüyorsak Ay’da 10 N ölçüm sonucu elde ederiz. Ay’da yer çekimi Dünya’daki çekimin 1/6’ine eşittir. Bu sebeple kavanozun ağırlığı Ay’da 1/6’e düşer. Fakat kavanozda hala 100 misket vardır ve bu sayı değişmemiştir. Bu örnekte misket sayısını kütleye benzetebiliriz. Nereye giderse gitsin üzerine misket eklenmedikçe veya çıkarılmadıkça değişmez. Fakat ağırlık yer çekimine bağlı olduğu için değişir.

100 adet misket

NOT: Uzay boşluğunda yer çekimi etkisi olmadığından ağırlık sıfırdır.

NOT: Kütlesi 1 kg olan cismin ağırlığı dinamometrede yaklaşık olarak 10 N ölçülür. (Dünya’da)

KÜTLE ÇEKİM KUVVETİ

1 KG’LIK CİSMİN FARKLI GEZEGENLERDEKİ AĞIRLIKLARI

Kütle çekim kuvveti cismin kütlesinin büyüklüğüne bağlıdır. Bu sebeple farklı gezegenlerde kütle çekim kuvveti de farklıdır. 1kg kütleli cisme farklı gezegenlerde farklı çekim kuvvetleri uygulandığı için ağırlığı da değişir. Gök cisminin kütlesi ne kadar fazla ise cisme uyguladığı çekim kuvveti de o kadar fazladır. Ay’ın çekim kuvveti Dünya’nın çekim kuvvetinin 1/6’sına eşittir. Dünyada ağırlığı 600 N olan bir cismin Ay’daki ağırlığı 100 N olur.

AĞIRLIK DÜNYA’DA NERELERDE DEĞİŞİR?

Dünya kendine özgü şeklinden dolayı ekvatorda şişkin ve kutuplarda basıktır. Bu durumda ekvator bölgeleri yerin merkezine daha uzakta iken kutuplar yerin merkezine daha yakındır. Yerin merkezine yaklaştıkça çekim kuvveti artar. Bu sebepten kutuplarda yerin merkezine daha yakın olacağımız için ekvatora göre ağırlığımız artar.

Yer kürenin yüzeyinden yükseklere doğru gidilirse yerin merkezinden uzaklaşmış oluruz. Bu durumda çekim kuvvetinin etkisi azalacağından ağırlığımız da azalır. Yer kürenin yüzeyini deniz seviyesi olarak esas alırsak deniz seviyesinden yükseklere doğru gidildikçe ağırlık azalır.


DÜNYA’DAKİ KÜTLEDÜNYA’DAKİ AĞIRLIKAY’DAKİ KÜTLEAY’DAKİ AĞIRLIK
6 kg60 N6 kg10 N
18 kg180 N18 kg30 N

7.Sınıf 3.Ünite Kütle Ve Ağırlık Konu Özeti


Fenozom’u Takip Edin!

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

7.SINIF 4.ÜNİTE SAF MADDELER

7.Sınıf 4.Ünite Saf Maddeler Konu Özeti

7.Sınıf 4.Ünite Saf Maddeler Konu Özeti

SAF MADDELER

SAF MADDE NEDİR?

Aynı tür atom veya aynı tür moleküllerden oluşan, kendilerine has fiziksel ve kimyasal özellikleri olan maddelere SAF MADDE denir.

SAF MADDELERİN ÖZELLİKLERİ

  • Tek cins tanecikten oluşurlar.
  • Aynı şartlar altında birbirinden farklı özkütleye sahiptir.
  • Belirli erime ve kaynama noktaları vardır.
  • Her tarafında aynı özelliği gösterirler.
  • Fiziksel yöntemlerle daha basit maddelere ayrıştırılamazlar.

SAF MADDE

ELEMENT

  • Aynı tür atomların bir araya gelmesiyle oluşan saf maddelerdir.
  • Tek cins atom içerirler.
  • Altın, Demir, Bakır, Helyum gazı, Hidrojen gazı, Oksijen gazı vb.
  • Atomik yapılı ve Molekül yapılı element olmak üzere iki gruba ayrılır.

BİLEŞİK

  • İki ya da daha fazla elementin belirli oranda bir araya gelerek ve kendi özelliklerini kaybederek oluşturdukları saf maddelerdir.
  • Farklı tür atomlar içerirler.
  • Su, tuz, alkol, şeker, karbondioksit vb.
  • Moleküler yapılı ve moleküler yapıda olmayan bileşikler olmak üzere iki grupta incelenir.

ELEMENTLER

ATOMİK YAPILI ELEMENTLER


  • Atomlar arasında gruplaşma yoktur yani molekül oluşmamıştır.
  • Yığın halindedir.
  • Atomlar birbirinin aynısıdır.
  • Sembollerle gösterilir. Molekül içermediği için kaç atomdan oluştuğu belirtilmez.
  • Demir, Bakır, Alüminyum, Çinko, Altın, Gümüş vb.
ATOMİK YAPILI ELEMENTLER

MOLEKÜL YAPILI ELEMENTLER


  • Atomlar arasında gruplaşma vardır yani molekül oluşmuştur.
  • Belirli oranda bir araya gelen atom grupları vardır.
  • Atomlar birbirinin aynısıdır.
  • Sembolle gösterildiği gibi molekülde kaç atom olduğunu belirtmek için formüllerle de gösterilir.
  • Hidrojen gazı, Oksijen gazı, Azot gazı vb.
MOLEKÜL YAPILI ELEMENTLER

NOT:

Element sembolleri Dünya’nın her yerinde kabul görmüş genel sembollerdir. Hangi ülke olursa olsun semboller aynıdır.

Bir elementin sembolüne bakarak molekülünde kaç atom oluğunu anlayamayız. Bu sebeple atomik yapılı elementlerde formül yoktur. Moleküler yapılı elementler formül ile gösterilir. Örneğin; İki atomdan oluşan Hidrojen elementinin sembolü H formülü H2 ,Oksijen elementinin sembolü O formülü O2 , Azot elementinin sembolü N formülü N2‘dir.

ELEMENT SEMBOLLERİ

ELEMENTLERİN KULLANIM ALANLARI

BİLEŞİKLER

MOLEKÜLER YAPILI BİLEŞİKLER


  • Farklı tür atomlardan oluşur.
  • Tanecikler arasında gruplaşma yani molekül vardır.
  • Belirli sayıda atom gruplaşarak molekülü oluşturur.
  • Formüllerle gösterilir.

MOLEKÜLER YAPIDA OLMAYAN BİLEŞİKLER


  • Farklı tür atomlardan oluşur.
  • Tanecikler arasında gruplaşma yani molekül yoktur.
  • Sonsuz örgü tipi modeli vardır.
  • Formüllerle gösterilir.

YAYGIN BİLEŞİKLER VE KULLANIM ALANLARI

TANECİK MODELİ

BİLEŞİĞİN ADI

SU

KARBONDİOKSİT

KARBONMONOKSİT

TUZ

METAN

HİDROKLORİK ASİT

AMONYAK

KÜKÜRTDİOKSİT

ŞEKER(GLİKOZ)

ETİL ALKOL

BİLEŞİĞİN FORMÜLÜ

H2O

Bir molekülü toplam 3 atomdan oluşur.2 çeşit atom içerir.

CO2

Bir molekülü toplam 3 atomdan oluşur. 2 çeşit atom vardır.

CO

Bir molekülü toplam 2 atomdan oluşur.2 çeşit atom vardır.

NaCl

CH4

Bir molekülü toplam 5 atomdan oluşur.2 çeşit atom vardır.

HCl

Bir molekülü toplam 2 atomdan oluşur. 2 çeşit atom vardır.

NH3

Bir molekülü toplam 4 atomdan oluşur.2 çeşit atom vardır.

SO2

Bir molekülü toplam 3 atomdan oluşur. 2 çeşit atom vardır.

C6H12O6

Bir molekülü toplam 24 atomdan oluşur. 3 çeşit atom vardır.

C2H6O

Bir molekülü toplam 9 atomdan oluşur. 3 çeşit atom vardır.

KULLANIM ALANI

Yaşamın temel kaynağıdır.

Asitli içecekler, maden suları, yangın söndürme tüpleri, seracılıkta kullanılır.

Zehirli bir gazdır. Deterjan yapımında, alkol ve asit eldesinde kullanılır.

Sofra tuzu olarak, dericilikte ve hayvan besiciliğinde, su yumuşatma işlemlerinde kullanılır.

Endüstride ve evlerde ısınma amacıyla ve gaz ocaklarında kullanılır.

Tuz ruhu olarak temizlikte, sanayide, boya üretiminde, ilaç üretiminde ve pek çok alanda kullanılır.

Gübre, patlayıcı madde yapımı, temizlik malzemelerinde kullanılır.

Cam parlatma, kağıt üretimi, buzdolabı gazları, sülfürik asit üretimi ve madencilikte kullanılır.

Gıda sektöründe kullanılır.

Kolonya ve parfümlerde, termometre sıvılarında kullanılır.

MOLEKÜL – Döndü Topkaya

7.Sınıf 4.Ünite Saf Maddeler Konu Özeti


 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE MAYOZ BÖLÜNME

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

MAYOZ BÖLÜNME

EŞEYLİ ÜREME NEDİR?

Erkek üreme hücresi sperm ile dişi üreme hücresi yumurtanın birleşmesiyle yeni canlının oluşmasına EŞEYLİ ÜREME denir.

EŞEY(ÜREME) HÜCRELERİ SPERM VE YUMURTA NASIL OLUŞUR?

Üreme ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek üreme hücrelerini oluşturur. Dişi bireyde yumurta ana hücrelerinden yumurta hücrelerinin oluşumu ve erkek bireyde sperm ana hücrelerinden sperm hücrelerinin oluşumu mayoz bölünme ile olur.

Peki tam olarak nedir bu üreme ana hücreleri? Sırayla inceleyelim.

  • Sperm ana hücrelerinden mayoz bölünme ile sperm hücreleri oluşur. Erkek birey ergenliğe ulaşmadan önce sperm ana hücreleri mitoz bölünme ile sayısını artırır. Sperm ana hücrelerinde mitoz ile çoğalma ergenlik sonrasında da devam eder. Böylelikle erkek bireyler sürekli sperm üretebilirler. Sperm ana hücrelerinin döllenme yeteneği yoktur. Bu sebeple mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan sperm hücrelerini oluştururlar. Sperm hücreleri tekrar mayoz veya mitoz geçirmez.
  • Yumurta ana hücrelerinden mayoz bölünme ile yumurta hücreleri oluşur. Dişi bireylerde henüz anne karnındayken belirli sayıda yumurta ana hücresi oluşturulur ve ergenlik dönemini bekler. Dişi bireydeki yumurta ana hücreleri erkek bireyde olduğu gibi mitozla çoğalamaz. Ergenlik dönemine gelindiğinde döllenme yeteneği olmayan yumurta ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan yumurta hücrelerini oluşturur. Yumurta hücreleri yeniden mitoz veya mayoz geçirmez.
  • ÖZETLE ; Üreme ana hücreleri hem mitoz hem mayoz geçirebilirken üreme hücreleri mitoz veya mayoz geçiremez.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

  • Canlılarda biyolojik çeşitliliği sağlar.
  • Tür içinde kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.
  • Mayoz bölünme ile yarıya inen kromozom sayısı döllenme ile yeniden eski haline gelir ve türün kromozom sayısı korunmuş olur.
  • Üreme hücrelerini oluşturarak neslin devam etmesini sağlar.
  • Döllenme ile birlikte tür içi çeşitliliğin oluşmasında etkilidir.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

  • Üreme ana hücrelerinde görülür.(2n)
  • n kromozomlu 4 yavru hücre oluşur.
  • Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinden ve ana hücreden farklıdır.
  • Erkeklerde sperm hücrelerinin oluşumunu ve dişilerde yumurta hücrelerinin oluşmasını sağlar.
  • Kromozom sayısı yarıya iner. Bu şekilde döllenmede yeniden iki katına çıkacağı için tür içinde kromozom sayısı sabit kalmış olur.
  • Eşeyli üremenin temelini oluşturur.
  • Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olması genetik çeşitliliği sağlar.(krossing-over)
  • Mayoz 1 ve Mayoz 2 olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
  • Kromozom sayısı Mayoz 1 de yarıya iner.
  • Mayoz ergenlik döneminde başlar ve üreme dönemi boyunca devam eder.
döllenme
sperm
yumurta

MAYOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

  • HAZIRLIK
  • Mayoz bölünme öncesinde DNA kendini eşler.
  • Hücre bölünmek için hazırlık yapar.
  • MAYOZ 1
  • Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.(2n=6)
  • Biri anneden diğeri babadan gelen homolog kromozom çiftleri karşılıklı yer alır.
  • Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
  • Homolog kromozomların birbirlerine sarılma noktalarından parça alışverişi yapılır. Bu olaya parça değişimi(krossing-over) denir.
  • Homolog kromozomlar karşılıklı olacak şekilde kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilirler.
  • Homolog kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilerek birbirinden ayrılır.
  • Bu bölümde ayrılan homolog kromozom çiftleridir. Kardeş kromatidler hala sentromer noktalarından birbirine bağlıdır ve ayrılmamıştır.
  • Homolog kromozomların ayrılmasıyla bu evrede kromozom sayısı yarıya iner.
  • Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla Mayoz 1 sona erer ve kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadar olan iki yeni hücre oluşur.
  • MAYOZ 2
  • Kromozomlar yeniden belirginleşir.
  • Hücrenin ekvatoral kısmında dizilirler.
  • İğ ipliklerinin kısalmasıyla kardeş kromatidler zıt kutuplara çekilerek birbirinden ayrılır.
  • Bu evre Mitoz bölünmeye benzer ve kromozom sayısı değişmez.
  • Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla birbirlerinden farklı ve ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahip 4 yeni hücre oluşur.(n=3)
  • Eriyen çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur.
  • Kromozomlar kromatin ağ haline geri döner.

MİTOZ

  • Vücut hücrelerinde görülür.
  • Kromozom sayısı değişmez.
  • Oluşan hücreler genetik yönden aynıdır.
  • 2 yeni hücre oluşur.
  • Büyüme , gelişme , onarım ve eşeysiz üremeyi sağlar.
  • Zigotla başlar, canlı yaşamının sonuna kadar devam eder.
  • Çeşitliliğe katkısı yoktur.

MAYOZ

  • Üreme ana hücrelerinde görülür.
  • Kromozom sayısı yarıya iner.
  • Oluşan hücreler genetik yönden farklıdır.
  • 4 yeni hücre oluşur.
  • Eşeyli üremeyi sağlar.
  • Ergenlik ile başlar, üreme dönemi boyunca devam eder.
  • Döllenme ile birlikte genetik çeşitliliği sağlar.

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

 ---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
Döndü TOPKAYA

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE BÖLÜNMESİ

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

HÜCRE BÖLÜNMESİ

HÜCRE BÖLÜNMESİ NEDİR?

Bir hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler oluşturmasına HÜCRE BÖLÜNMESİ denir.

HÜCRE NEDEN BÖLÜNÜR?

  • Hücre belirli bir büyüklüğe ulaştığı zaman çekirdek çok fazla büyüyen sitoplazmayı yönetmekte zorlanır ve bölünme emri verir.
  • Hücre bölünmesinin amacı yeni hücreler meydana getirmek ve kalıtsal bilgiyi aktarmaktır.

HÜCRE BÖLÜNMESİ


MİTOZ BÖLÜNME

MAYOZ BÖLÜNME

A-MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

1.BÜYÜME VE GELİŞME

Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar.

2.ONARIM/YENİLENME

Yaraların iyileşmesi ve yenilenmeyi sağlar.

3.ÜREME

Tek hücrelilerde çoğalmayı sağlar.


MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

  • Vücut hücrelerinde ve üreme ana hücrelerinin oluşumunda görülür.
  • Bir hücreden iki yavru hücre meydana gelir.
  • Oluşan yavru hücreler birbiriyle ve ana hücreyle kalıtsal olarak aynıdır.
  • Kromozom sayısı değişmez.
  • Farklılaşma olmadığı için genetik çeşitliliğe katkısı yoktur.
  • Yeni oluşan hücrelerde organel sayısı farklı olabilir fakat organel çeşitliliği aynıdır.
  • Mitoz zigotla başlar ve canlının yaşamının sonuna kadar devam eder.
  • 2n kromozomlu(diploid) hücreden 2n kromozomlu hücreler oluşur.

MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

  1. HAZIRLIK EVRESİ
  2. ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
  3. SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ

  • HAZIRLIK EVRESİ
  • DNA eşlenir ve sayısını iki katına çıkarır.
  • Hücre bölünme için gerekli hazırlıkları tamamlar
  • 1.EVRE
  • Çekirdek zarı ile çekirdekçik eriyerek kaybolur.
  • Kromatin iplik halindeki DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur. Her kromozom iki “kromatid”ten oluşur. Bunlara kardeş kromatid denir.Kardeş kromatidler birbirinin aynısıdır ve sentromer(orta bölüm) kısmından birbirlerine bağlanarak kromozomu oluştururlar.
  • Eşlenen sentriyoller iğ ipliklerini oluşturur.
  • İğ iplikleri kromozomlara sentromer bölümlerinden bağlanır.
kromozom/ kardeş kromatidler
  • 2.EVRE
  • Kromozomlar hücrenin ekvatoral düzelminde sıralanır.
  • Kromozomların en net görüldüğü ve sayılabildiği evre bu evredir.
  • 3.EVRE
  • İğ iplikleri kısalarak kardeş kromatidleri sentromerlerinden ayırır ve zıt kutuplara doğru çeker.
  • Zıt kutuplara hareket eden kardeş kromatidler birbirinden ayrılır.
  • 4.EVRE
  • Hücrenin zıt kutuplarındaki kromozomların etrafında yeniden çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
  • Kromozomlar yeniden kromatin iplik haline dönüşür.
  • İğ iplikleri kaybolur ve çekirdek bölünmesi tamamlanmış olur.
  • SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ(SİTOKİNEZ)
  • Hayvan hücrelerindeki sitoplazma bölünmesi sırasında, hücre düzleminin ortasına yakın kısımlarında derin olmayan bir oluk oluşmaya başlar. Bu olaya boğumlanma denir.
  • Bölünme sonucu oluşan hücrelerin her biri kendine ait çekirdek, sitoplazma ve organeller bulundurur.
MİTOZ BÖLÜNME – Döndü Topkaya
7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
orta lamel

NOT: Bitkilerde hücre zarının üzerinde hücre çeperi bulunduğu için sitoplazma boğumlanmaz. Ara lamel oluşumu ile sitokinez gerçekleşir.

KANSER NEDİR?

Hücrelerin kontrolsüz ve çok hızlı şekilde art arda mitoz geçirmesi ile kanser oluşur. Kanser hücrelerinin hızlı şekilde çoğlamasıyla oluşan çıkıntılara tümör denir.


7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

Fenozom’u takip edin!

Fenozom’u Takip Edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE

hayvan hücresi

7.Sınıf Fen Bilimleri 2.Ünite Hücre Konu Özeti

HÜCRE

HÜCRE NEDİR?

Canlılarda canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar beslenme, solunum, üreme gibi ortak özelliklere sahiptir. Bu ortak özelliklerden birisi de hücresel yapıda olmadır.

Doğada bulunan canlılar tek hücreli veya çok hücreli olabilirler. Tek hücreli canlılarda bütün yaşamsal olaylar bir hücrede meydana gelirken, çok hücreli canlılarda hücreler belli görevleri gerçekleştirmek üzere özelleşmiş ve gruplaşmıştır.

HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI

Hücre

Hücre üç temel kısımdan oluşur.

Bunlar dıştan içe doğru ;

  1. HÜCRE ZARI
  2. SİTOPLAZMA
  3. ÇEKİRDEK

HÜCRE ZARININ YAPISI VE GÖREVLERİ

HÜCRE ZARI
  • Hücreyi dış etkilerden korur ve ona şekil verir.
  • Canlı, saydam, esnek ve akışkan yapıdadır.
  • Zamanla büyüyebilir ve kendini onarabilir.
  • Seçici geçirgen yapıdadır. Her maddeyi almaz.
  • Madde geçişine izin veren por adı verilen gözenekler bulunur.
  • Sitoplazmanın dağılmasını önler.
  • Hücrede biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
  • HÜCRE ÇEPERİNİN YAPISI VE GÖREVLERİ
  • Hücre zarının dışını çevreleyen sert, cansız ve esnek bir yapıdır.
  • Hücreye dayanıklılık sağlar ve dış etkilere karşı korur.
  • Sadece bitki hücrelerinde bulunur.
  • Tam geçirgendir.
  • Hücrenin temel kısımlarından biri değildir.

SİTOPLAZMANIN YAPISI VE ORGANELLER

SİTOPLAZMA
  • Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yumurta akı kıvamında yarı akışkan sıvıya sitoplazma denir.
  • Yapısı büyük oranda sudan oluşur.
  • Hücredeki yaşamsal faaliyetler burada gerçekleşir.
  • Sitoplazmada yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yapılara ORGANEL adı verilir.

ORGANELLER VE GÖREVLERİ

Ribozom

RİBOZOM

  • Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
  • Protein üretiminde (sentezinde) görevlidir.
  • Genç hücrelerde sayısı fazladır.

MİTOKONDRİ

  • Hücre için gerekli olan enerjiyi üretir.
  • Enerji ihtiyacı fazla olan kas vb. hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
  • Besinleri oksijenle yakarak enerji elde eder.
Mitokondri
Endoplazmik Retikulum

ENDOPLAZMİK RETİKULUM

  • Hücre zarını çekirdeğe bağlayan kanallar sistemidir.
  • Sitoplazma içerisinde madde iletilmesini ve taşınmasını sağlar.

GOLGİ CİSİMCİĞİ

  • Hücre içinde salgı üretilmesi ve paketlenmesinden sorumludur.
  • Salgı yapan ter bezi hücreleri, tükürük bezi hücreleri gibi hücrelerde sayıca fazladır.
Golgi
KOFUL

KOFUL

  • Hücre içinde atık madde, besin ve su depolar.
  • Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıdadır.

LİZOZOM

  • Hücre içi sindirimde görevlidir.
  • Yaşlanmış organelleri parçalar.
  • Hücrenin dışarıdan gelen virüs, bakteri veya zehirli maddelere karşı savunmasında rol alır.
Lizozom
Sentrozom

SENTROZOM

  • Hayvan hücrelerinde bulunur. Bitki hücrelerinde bulunmaz.
  • Hücre bölünmesinde görev alır.

KLOROPLAST

  • Bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
  • Karbondioksit, su ve ışık enerjisini kullanarak fotosentez yapar.
Kloroplast

NOT: Bitki hücrelerinde kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşit plastid vardır. Kromoplast sarı kırmızı ve turuncu renk verir. kök, meyve, çiçek vb. kısımlarda bulunur. Lökoplast renksizdir. Kök, yumru ve tohum gibi kısımlarda nişasta, yağ ve protein depolar.

HÜCRE ÇEKİRDEĞİ

  • Hücrede meydana gelen tüm yaşamsal faaliyetlerin yönetim merkezidir.
  • Organellerin uyum içerisinde çalışmasını yönetir.
  • Canlıya ait kalıtsal özelliklerin nesilden nesle aktarılmasını sağlayan kalıtım maddesi çekirdekte yer alır.

KALITIM MATERYALİ “DNA”

Hücrede yaşamsal faaliyetleri yöneten, aynı zamanda kalıtsal özellikleri nesilden nesle aktaran ipliksi yapıdaki yönetici molekül DNA’dır. DNA gelişmiş yapılı hücrelerde çekirdekte bulunur.

kromozom
kromozom
DNA
DNA
GEN

KROMOZOM

  • Hücre bölünmesi sırasında DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur.

DNA

  • Deoksiribonükleikasit kavramının kısaltılmış ismidir.
  • Kalıtsal şifrelerimiz kayıtlıdır.
  • Çift zincirli sarmal ipliktir.

GEN

  • Belli bir görevi yerine getirmek üzere özelleşmiş DNA parçalarıdır.
  • Göz rengi, boy uzunluğu, saç rengi vb. özelliklerin ortaya çıkmasından sorumludur.
  • DNA’nın en küçük görev birimleridir.
KROMOZOM – Döndü Topkaya
DNA – Döndü Topkaya
GEN – Döndü Topkaya

NOT

prokaryot canlı bakteri

Bakteri vb. ilkel yapılı canlılarda hücrede çekirdek yoktur. Bu canlılara prokaryot canlılar denir. Prokaryot canlılarda DNA sitoplazmaya dağılmış haldedir. Çekirdeğe sahip hücrelere ökaryot hücre denir.


GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HÜCRE

Bilim insanları yıllar boyunca hücre ile ilgili çalışmalar yaptılar, çalışmalarını birbirleriyle
paylaştılar ve hücre ile ilgili bilinenler her geçen gün arttı. Hücre ve mikroskop alanlarında
kilometre taşı sayılan çalışmalar kronolojik sırasıyla şu şekildedir:

1590 Zacharias Janssen
Janssen
, mercek düzeneklerinden meydana gelen ilk
mikroskobu icat etti.
1665 Robert Hooke
Hooke, mikroskop altında incelediği şişe mantarı
kesitindeki gözeneklere “hücre” ismini verdi.
1674
Antonie van
Leeuwenhoek

Leeuwenhoek, havuz suyundan aldığı örneği inceleyerek
canlı hücre gözlemleyen ilk bilim insanı oldu.
1831 Robert Brown
Brown, hücrenin keşfinden yaklaşık 200 yıl sonra hücre
çekirdeğini keşfetti.
1838
1839
Matthias Schleiden &
Theodor Schwann

Bitkilerin ve hayvanların hücrelerden oluştuğunu savunan
Schleiden ve Schwann, hücre teorisinin temelini oluşturan;

  • Bütün canlı organizmalar bir veya daha fazla
    hücreden oluşur.
  • Hücreler canlıların en küçük yapı taşıdır.
    görüşlerini ortaya koydular.
    1855 Rudolf Virchow
    Virchow, mikroskop altında hücre bölünmesini
    gözlemleyerek hücre teorisine;
  • Bütün hücreler var olan hücrelerden oluşur.
    maddesini ekledi.
    1800’lü yılların ortalarına doğru bir grup bilim insanı, yapılan tüm çalışmalar sonucunda
    günümüzde hücre teorisi olarak bilinen teoriyi ortaya attılar.
    Hücre teorisine göre,
  1. Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşmuştur.
  2. Hücre, canlılık özelliklerini gösteren en küçük yapı birimidir.
  3. Yeni hücreler, var olan hücrelerin bölünmesi ile oluşur.
mikroskop

BİTKİ HÜCRESİ İLE HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR

hayvan hücresi
HAYVAN HÜCRESİ
  • Hücre duvarı yoktur.
  • Kofullar küçüktür ve sayıları fazladır.
  • Kloroplast yoktur.
  • Şekli yuvarlaktır.
  • Hücre bölünmesinden sorumlu sentriyoller bulunur.
BİTKİ HÜCRESİ
BİTKİ HÜCRESİ
  • Hücre duvarı vardır.
  • Kofullar büyüktür ve sayıları azdır.
  • Kloroplast vardır.
  • Şekli köşelidir.
  • Sentriyol bulunmaz.Bölünme sitoplazmadaki özel yapılar ile sağlanır.

HÜCREDEN ORGANİZMAYA

AKCİĞER HÜCRESİ
AKCİĞER DOKU
AKCİĞER
SOLUNUM SİSTEMİ
ORGANİZMA

HÜCRE–> DOKU–> ORGAN–> SİSTEM–> ORGANİZMA

Benzer yapı ve görevdeki hücreler bir araya gelerek dokuları, benzer yapı ve görevdeki dokular birleşerek organları, organlar uyum içinde çalışarak sistemleri ve sistemler organizmayı oluşturur.

TEBRİKLER KONU ÖZETİNİ TAMAMLADINIZ !

Öğrendiklerinizi pekiştirmek için eğlenceli içeriklerimize göz atmak ister misiniz?

Fen Bilimleri 7.Sınıf 2.Ünite Hücre Konu Özeti

-------DÖNDÜ TOPKAYA
——-DÖNDÜ TOPKAYA

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

Top