2.Ünite Fen Bilimleri Dersi Arşiv İçerikleri

7.SINIF 2.ÜNİTE MAYOZ BÖLÜNME

Döndü Topkaya 2.ÜNİTE, 7.SINIF, KONU ÖZETLERİ 6 Ocak 20216 Ocak 20212.ünite mayoz, 7.sınıf 2. ünite konu, 7.sınıf 2.ünite, 7.sınıf 2.ünite mayoz bölünme konu özeti, 7.sınıf fen ders notları, 7.sınıf fen konu özeti, 7.sınıf mayoz, 7.sınıf mayoz ders notları, fen 7.sınıf 2. ünite, fen 7.sınıf 2.ünite konu, Fen Bilimleri, fen bilimleri 7.sınıf konu özeti, fen bilimleri ders notları, fen bilimleri konu özeti, fen ders norları, fen ders notları, fen konu anlatımı, fen konu özeti, fen konu özetleri, fen mayoz, konu anlatımı mayoz, mayoz bölünme, mayoz konu, mayoz konu özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

MAYOZ BÖLÜNME

EŞEYLİ ÜREME NEDİR?

Erkek üreme hücresi sperm ile dişi üreme hücresi yumurtanın birleşmesiyle yeni canlının oluşmasına EŞEYLİ ÜREME denir.

EŞEY(ÜREME) HÜCRELERİ SPERM VE YUMURTA NASIL OLUŞUR?

Üreme ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek üreme hücrelerini oluşturur. Dişi bireyde yumurta ana hücrelerinden yumurta hücrelerinin oluşumu ve erkek bireyde sperm ana hücrelerinden sperm hücrelerinin oluşumu mayoz bölünme ile olur.

Peki tam olarak nedir bu üreme ana hücreleri? Sırayla inceleyelim.

Sperm ana hücrelerinden mayoz bölünme ile sperm hücreleri oluşur. Erkek birey ergenliğe ulaşmadan önce sperm ana hücreleri mitoz bölünme ile sayısını artırır. Sperm ana hücrelerinde mitoz ile çoğalma ergenlik sonrasında da devam eder. Böylelikle erkek bireyler sürekli sperm üretebilirler. Sperm ana hücrelerinin döllenme yeteneği yoktur. Bu sebeple mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan sperm hücrelerini oluştururlar. Sperm hücreleri tekrar mayoz veya mitoz geçirmez.
Yumurta ana hücrelerinden mayoz bölünme ile yumurta hücreleri oluşur. Dişi bireylerde henüz anne karnındayken belirli sayıda yumurta ana hücresi oluşturulur ve ergenlik dönemini bekler. Dişi bireydeki yumurta ana hücreleri erkek bireyde olduğu gibi mitozla çoğalamaz. Ergenlik dönemine gelindiğinde döllenme yeteneği olmayan yumurta ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan yumurta hücrelerini oluşturur. Yumurta hücreleri yeniden mitoz veya mayoz geçirmez.
ÖZETLE ; Üreme ana hücreleri hem mitoz hem mayoz geçirebilirken üreme hücreleri mitoz veya mayoz geçiremez.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

Canlılarda biyolojik çeşitliliği sağlar.
Tür içinde kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.
Mayoz bölünme ile yarıya inen kromozom sayısı döllenme ile yeniden eski haline gelir ve türün kromozom sayısı korunmuş olur.
Üreme hücrelerini oluşturarak neslin devam etmesini sağlar.
Döllenme ile birlikte tür içi çeşitliliğin oluşmasında etkilidir.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

Üreme ana hücrelerinde görülür.(2n)
n kromozomlu 4 yavru hücre oluşur.
Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinden ve ana hücreden farklıdır.
Erkeklerde sperm hücrelerinin oluşumunu ve dişilerde yumurta hücrelerinin oluşmasını sağlar.
Kromozom sayısı yarıya iner. Bu şekilde döllenmede yeniden iki katına çıkacağı için tür içinde kromozom sayısı sabit kalmış olur.
Eşeyli üremenin temelini oluşturur.
Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olması genetik çeşitliliği sağlar.(krossing-over)
Mayoz 1 ve Mayoz 2 olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
Kromozom sayısı Mayoz 1 de yarıya iner.
Mayoz ergenlik döneminde başlar ve üreme dönemi boyunca devam eder.

MAYOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

HAZIRLIK
Mayoz bölünme öncesinde DNA kendini eşler.
Hücre bölünmek için hazırlık yapar.

MAYOZ 1
Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.(2n=6)
Biri anneden diğeri babadan gelen homolog kromozom çiftleri karşılıklı yer alır.
Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.

Homolog kromozomların birbirlerine sarılma noktalarından parça alışverişi yapılır. Bu olaya parça değişimi(krossing-over) denir.

Homolog kromozomlar karşılıklı olacak şekilde kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilirler.

Homolog kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilerek birbirinden ayrılır.
Bu bölümde ayrılan homolog kromozom çiftleridir. Kardeş kromatidler hala sentromer noktalarından birbirine bağlıdır ve ayrılmamıştır.
Homolog kromozomların ayrılmasıyla bu evrede kromozom sayısı yarıya iner.

Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla Mayoz 1 sona erer ve kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadar olan iki yeni hücre oluşur.

MAYOZ 2
Kromozomlar yeniden belirginleşir.
Hücrenin ekvatoral kısmında dizilirler.

İğ ipliklerinin kısalmasıyla kardeş kromatidler zıt kutuplara çekilerek birbirinden ayrılır.
Bu evre Mitoz bölünmeye benzer ve kromozom sayısı değişmez.

Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla birbirlerinden farklı ve ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahip 4 yeni hücre oluşur.(n=3)
Eriyen çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur.
Kromozomlar kromatin ağ haline geri döner.

MİTOZ

Vücut hücrelerinde görülür.
Kromozom sayısı değişmez.
Oluşan hücreler genetik yönden aynıdır.
2 yeni hücre oluşur.
Büyüme , gelişme , onarım ve eşeysiz üremeyi sağlar.
Zigotla başlar, canlı yaşamının sonuna kadar devam eder.
Çeşitliliğe katkısı yoktur.

MAYOZ

Üreme ana hücrelerinde görülür.
Kromozom sayısı yarıya iner.
Oluşan hücreler genetik yönden farklıdır.
4 yeni hücre oluşur.
Eşeyli üremeyi sağlar.
Ergenlik ile başlar, üreme dönemi boyunca devam eder.
Döllenme ile birlikte genetik çeşitliliği sağlar.

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

—Döndü TOPKAYA

—Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE BÖLÜNMESİ

Döndü Topkaya 2.ÜNİTE, 7.SINIF, KONU ÖZETLERİ 3 Ocak 202118 Ekim 20227.sınıf 2. ünite konu, 7.sınıf 2.ünite, 7.sınıf 2.ünite mitoz bölünme, 7.sınıf fen ders notları, 7.sınıf fen konu özeti, 7.sınıf fen mitoz bölünme, fen 7.sınıf 2. ünite, fen 7.sınıf 2.ünite konu, Fen Bilimleri, fen bilimleri 7.sınıf konu özeti, fen bilimleri ders notları, fen bilimleri konu özeti, fen ders norları, fen ders notları, fen konu anlatımı, fen konu özeti, fen konu özetleri, fen mitoz, fen mitoz bölünme ders notları, hücre bölünmeleri, hücre bölünmesi, hücre bölünmesi mitoz, mitoz 7.sınıf, mitoz bölünme konu, mitoz bölünme konu özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

HÜCRE BÖLÜNMESİ

HÜCRE BÖLÜNMESİ NEDİR?

Bir hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler oluşturmasına HÜCRE BÖLÜNMESİ denir.

HÜCRE NEDEN BÖLÜNÜR?

Hücre belirli bir büyüklüğe ulaştığı zaman çekirdek çok fazla büyüyen sitoplazmayı yönetmekte zorlanır ve bölünme emri verir.
Hücre bölünmesinin amacı yeni hücreler meydana getirmek ve kalıtsal bilgiyi aktarmaktır.

HÜCRE BÖLÜNMESİ

MİTOZ BÖLÜNME

MAYOZ BÖLÜNME

A-MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

1.BÜYÜME VE GELİŞME

Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar.

zigotun embriyo fetüs ve bebek haline gelmesi
bebeklikten yaşlılığa gelişim dönemleri
çimlenme
çimlenmiş bitkinin büyümesi
civcivin tavuk haline gelmesi
larvanın pupa ve ergin kelebeğe dönüşmesi

2.ONARIM/YENİLENME

Yaraların iyileşmesi ve yenilenmeyi sağlar.

yaraların iyileşmesi
kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden çıkması
denizyıldızında kopan parçanın yeniden oluşması
kırılan kemiklerin zamanla iyileşmesi

3.ÜREME

Tek hücrelilerde çoğalmayı sağlar.

Bakterinin bölünmesi
Hidranın tomurcuklanması
çilek bitkisinin kökünden yeni bitki oluşması
kesilen denizyıldızından iki denizyıldızı oluşması
üçe bölünen planaryadan üç yeni planarya oluşması
maya hücrelerinin tomurcuklanması

MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

Vücut hücrelerinde ve üreme ana hücrelerinin oluşumunda görülür.
Bir hücreden iki yavru hücre meydana gelir.
Oluşan yavru hücreler birbiriyle ve ana hücreyle kalıtsal olarak aynıdır.
Kromozom sayısı değişmez.
Farklılaşma olmadığı için genetik çeşitliliğe katkısı yoktur.
Yeni oluşan hücrelerde organel sayısı farklı olabilir fakat organel çeşitliliği aynıdır.
Mitoz zigotla başlar ve canlının yaşamının sonuna kadar devam eder.
2n kromozomlu(diploid) hücreden 2n kromozomlu hücreler oluşur.

MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

HAZIRLIK EVRESİ
ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ

HAZIRLIK EVRESİ
DNA eşlenir ve sayısını iki katına çıkarır.
Hücre bölünme için gerekli hazırlıkları tamamlar

1.EVRE
Çekirdek zarı ile çekirdekçik eriyerek kaybolur.
Kromatin iplik halindeki DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur. Her kromozom iki “kromatid”ten oluşur. Bunlara kardeş kromatid denir.Kardeş kromatidler birbirinin aynısıdır ve sentromer(orta bölüm) kısmından birbirlerine bağlanarak kromozomu oluştururlar.
Eşlenen sentriyoller iğ ipliklerini oluşturur.
İğ iplikleri kromozomlara sentromer bölümlerinden bağlanır.

2.EVRE
Kromozomlar hücrenin ekvatoral düzelminde sıralanır.
Kromozomların en net görüldüğü ve sayılabildiği evre bu evredir.

3.EVRE
İğ iplikleri kısalarak kardeş kromatidleri sentromerlerinden ayırır ve zıt kutuplara doğru çeker.
Zıt kutuplara hareket eden kardeş kromatidler birbirinden ayrılır.

4.EVRE
Hücrenin zıt kutuplarındaki kromozomların etrafında yeniden çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
Kromozomlar yeniden kromatin iplik haline dönüşür.
İğ iplikleri kaybolur ve çekirdek bölünmesi tamamlanmış olur.

SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ(SİTOKİNEZ)
Hayvan hücrelerindeki sitoplazma bölünmesi sırasında, hücre düzleminin ortasına yakın kısımlarında derin olmayan bir oluk oluşmaya başlar. Bu olaya boğumlanma denir.
Bölünme sonucu oluşan hücrelerin her biri kendine ait çekirdek, sitoplazma ve organeller bulundurur.

MİTOZ BÖLÜNME – Döndü Topkaya

NOT: Bitkilerde hücre zarının üzerinde hücre çeperi bulunduğu için sitoplazma boğumlanmaz. Ara lamel oluşumu ile sitokinez gerçekleşir.

KANSER NEDİR?

Hücrelerin kontrolsüz ve çok hızlı şekilde art arda mitoz geçirmesi ile kanser oluşur. Kanser hücrelerinin hızlı şekilde çoğlamasıyla oluşan çıkıntılara tümör denir.

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

—DÖNDÜ TOPKAYA

—Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u takip edin!

Fenozom’u Takip Edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE

Döndü Topkaya 2.ÜNİTE, 7.SINIF, KONU ÖZETLERİ 1 Ocak 202111 Ekim 20227.sınıf 2. ünite konu, 7.sınıf 2.ünite, 7.sınıf 2.ünite hücre, 7.sınıf fen ders notları, 7.sınıf fen konu özeti, 7.sınıf hücre ders notları, 7.sınıf organeller konu özeti, fen 7.sınıf 2. ünite, fen 7.sınıf 2.ünite konu, fen 7.sınıf hücre ders notları, fen 7.sınıf hücre konu anlatım, Fen Bilimleri, fen bilimleri 7.sınıf konu özeti, fen bilimleri ders notları, fen bilimleri hücre, fen bilimleri konu özeti, fen ders norları, fen ders notları, fen hücre, fen hücre konu özeti, fen konu anlatımı, fen konu özeti, fen konu özetleri, fen organeller, fenozom hücre, hücre, hücre doku organ sistem organizma, hücre konu anlatımı, hücre konu özeti, hücreden organizmaya, hücrenin yapısı, organeller konu, organeller ve görevleri

7.Sınıf Fen Bilimleri 2.Ünite Hücre Konu Özeti

HÜCRE

HÜCRE NEDİR?

Canlılarda canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar beslenme, solunum, üreme gibi ortak özelliklere sahiptir. Bu ortak özelliklerden birisi de hücresel yapıda olmadır.

Doğada bulunan canlılar tek hücreli veya çok hücreli olabilirler. Tek hücreli canlılarda bütün yaşamsal olaylar bir hücrede meydana gelirken, çok hücreli canlılarda hücreler belli görevleri gerçekleştirmek üzere özelleşmiş ve gruplaşmıştır.

HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI

Hücre üç temel kısımdan oluşur.

Bunlar dıştan içe doğru ;

HÜCRE ZARI
SİTOPLAZMA
ÇEKİRDEK

HÜCRE ZARININ YAPISI VE GÖREVLERİ

Hücreyi dış etkilerden korur ve ona şekil verir.
Canlı, saydam, esnek ve akışkan yapıdadır.
Zamanla büyüyebilir ve kendini onarabilir.
Seçici geçirgen yapıdadır. Her maddeyi almaz.
Madde geçişine izin veren por adı verilen gözenekler bulunur.
Sitoplazmanın dağılmasını önler.
Hücrede biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.

HÜCRE ÇEPERİNİN YAPISI VE GÖREVLERİ
Hücre zarının dışını çevreleyen sert, cansız ve esnek bir yapıdır.
Hücreye dayanıklılık sağlar ve dış etkilere karşı korur.
Sadece bitki hücrelerinde bulunur.
Tam geçirgendir.
Hücrenin temel kısımlarından biri değildir.

SİTOPLAZMANIN YAPISI VE ORGANELLER

Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yumurta akı kıvamında yarı akışkan sıvıya sitoplazma denir.
Yapısı büyük oranda sudan oluşur.
Hücredeki yaşamsal faaliyetler burada gerçekleşir.
Sitoplazmada yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yapılara ORGANEL adı verilir.

ORGANELLER VE GÖREVLERİ

RİBOZOM

Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
Protein üretiminde (sentezinde) görevlidir.
Genç hücrelerde sayısı fazladır.

MİTOKONDRİ

Hücre için gerekli olan enerjiyi üretir.
Enerji ihtiyacı fazla olan kas vb. hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
Besinleri oksijenle yakarak enerji elde eder.

ENDOPLAZMİK RETİKULUM

Hücre zarını çekirdeğe bağlayan kanallar sistemidir.
Sitoplazma içerisinde madde iletilmesini ve taşınmasını sağlar.

GOLGİ CİSİMCİĞİ

Hücre içinde salgı üretilmesi ve paketlenmesinden sorumludur.
Salgı yapan ter bezi hücreleri, tükürük bezi hücreleri gibi hücrelerde sayıca fazladır.

KOFUL

Hücre içinde atık madde, besin ve su depolar.
Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıdadır.

LİZOZOM

Hücre içi sindirimde görevlidir.
Yaşlanmış organelleri parçalar.
Hücrenin dışarıdan gelen virüs, bakteri veya zehirli maddelere karşı savunmasında rol alır.

SENTROZOM

Hayvan hücrelerinde bulunur. Bitki hücrelerinde bulunmaz.
Hücre bölünmesinde görev alır.

KLOROPLAST

Bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
Karbondioksit, su ve ışık enerjisini kullanarak fotosentez yapar.

NOT: Bitki hücrelerinde kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşit plastid vardır. Kromoplast sarı kırmızı ve turuncu renk verir. kök, meyve, çiçek vb. kısımlarda bulunur. Lökoplast renksizdir. Kök, yumru ve tohum gibi kısımlarda nişasta, yağ ve protein depolar.

HÜCRE ÇEKİRDEĞİ

Hücrede meydana gelen tüm yaşamsal faaliyetlerin yönetim merkezidir.
Organellerin uyum içerisinde çalışmasını yönetir.
Canlıya ait kalıtsal özelliklerin nesilden nesle aktarılmasını sağlayan kalıtım maddesi çekirdekte yer alır.

KALITIM MATERYALİ “DNA”

Hücrede yaşamsal faaliyetleri yöneten, aynı zamanda kalıtsal özellikleri nesilden nesle aktaran ipliksi yapıdaki yönetici molekül DNA’dır. DNA gelişmiş yapılı hücrelerde çekirdekte bulunur.

KROMOZOM

Hücre bölünmesi sırasında DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur.

DNA

Deoksiribonükleikasit kavramının kısaltılmış ismidir.
Kalıtsal şifrelerimiz kayıtlıdır.
Çift zincirli sarmal ipliktir.

GEN

Belli bir görevi yerine getirmek üzere özelleşmiş DNA parçalarıdır.
Göz rengi, boy uzunluğu, saç rengi vb. özelliklerin ortaya çıkmasından sorumludur.
DNA’nın en küçük görev birimleridir.

KROMOZOM – Döndü Topkaya

DNA – Döndü Topkaya

GEN – Döndü Topkaya

NOT

Bakteri vb. ilkel yapılı canlılarda hücrede çekirdek yoktur. Bu canlılara prokaryot canlılar denir. Prokaryot canlılarda DNA sitoplazmaya dağılmış haldedir. Çekirdeğe sahip hücrelere ökaryot hücre denir.

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HÜCRE

Bilim insanları yıllar boyunca hücre ile ilgili çalışmalar yaptılar, çalışmalarını birbirleriyle
paylaştılar ve hücre ile ilgili bilinenler her geçen gün arttı. Hücre ve mikroskop alanlarında
kilometre taşı sayılan çalışmalar kronolojik sırasıyla şu şekildedir:

1590 Zacharias Janssen
Janssen, mercek düzeneklerinden meydana gelen ilk
mikroskobu icat etti.
1665 Robert Hooke
Hooke, mikroskop altında incelediği şişe mantarı
kesitindeki gözeneklere “hücre” ismini verdi.
1674
Antonie van
Leeuwenhoek
Leeuwenhoek, havuz suyundan aldığı örneği inceleyerek
canlı hücre gözlemleyen ilk bilim insanı oldu.
1831 Robert Brown
Brown, hücrenin keşfinden yaklaşık 200 yıl sonra hücre
çekirdeğini keşfetti.
1838
1839
Matthias Schleiden &
Theodor Schwann
Bitkilerin ve hayvanların hücrelerden oluştuğunu savunan
Schleiden ve Schwann, hücre teorisinin temelini oluşturan;

Bütün canlı organizmalar bir veya daha fazla
hücreden oluşur.
Hücreler canlıların en küçük yapı taşıdır.
görüşlerini ortaya koydular.
1855 Rudolf Virchow
Virchow, mikroskop altında hücre bölünmesini
gözlemleyerek hücre teorisine;
Bütün hücreler var olan hücrelerden oluşur.
maddesini ekledi.
1800’lü yılların ortalarına doğru bir grup bilim insanı, yapılan tüm çalışmalar sonucunda
günümüzde hücre teorisi olarak bilinen teoriyi ortaya attılar.
Hücre teorisine göre,

sinir hücresi
kas hücresi
amip

Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşmuştur.
Hücre, canlılık özelliklerini gösteren en küçük yapı birimidir.
Yeni hücreler, var olan hücrelerin bölünmesi ile oluşur.

BİTKİ HÜCRESİ İLE HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR

Hücre duvarı yoktur.
Kofullar küçüktür ve sayıları fazladır.
Kloroplast yoktur.
Şekli yuvarlaktır.
Hücre bölünmesinden sorumlu sentriyoller bulunur.

Hücre duvarı vardır.
Kofullar büyüktür ve sayıları azdır.
Kloroplast vardır.
Şekli köşelidir.
Sentriyol bulunmaz.Bölünme sitoplazmadaki özel yapılar ile sağlanır.

HÜCREDEN ORGANİZMAYA

HÜCRE–> DOKU–> ORGAN–> SİSTEM–> ORGANİZMA

Benzer yapı ve görevdeki hücreler bir araya gelerek dokuları, benzer yapı ve görevdeki dokular birleşerek organları, organlar uyum içinde çalışarak sistemleri ve sistemler organizmayı oluşturur.

TEBRİKLER KONU ÖZETİNİ TAMAMLADINIZ !

Öğrendiklerinizi pekiştirmek için eğlenceli içeriklerimize göz atmak ister misiniz?

OYUN BULMACA VE MİNİ QUİZLER

ETKİLEŞİMLİ KONU İÇERİĞİ

Fen Bilimleri 7.Sınıf 2.Ünite Hücre Konu Özeti

——-DÖNDÜ TOPKAYA

—Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

5.SINIF 2.ÜNİTE CANLILARI TANIYALIM

Döndü Topkaya 2.ÜNİTE, 5.SINIF, KONU ÖZETLERİ 22 Aralık 202029 Ağustos 20225.sınıf, 5.sınıf 2.ünite, 5.sınıf 2.ünite fen, 5.sınıf canlılar konu, 5.sınıf canlılar konu özeti, 5.sınıf canlıların sınıflandırılması, 5.sınıf fen, 5.sınıf fen konu özetleri, Canlılar, canlılar konu anlatımı, canlılar konu özeti, canlıların sınıflandırılması, fen bilimleri 5.sınıf konu özetleri, fen bilimleri konu özeti, fen konu özeti

CANLILARI TANIYALIM

5.Sınıf 2.Ünite Canlıları Tanıyalım Konu Özeti / 5.Sınıf 2.Ünite Canlıları Tanıyalım Konu Özeti

CANLILARI NEDEN SINIFLANDIRIRIZ?

Büyük bir süpermarkette gezdiğimizi düşünelim..Çikolata almak istiyoruz. Marketin tamamını gezmektense ilk bakacağımız yer atıştırmalıkların olduğu reyon olur. Aynı şekilde; binlerce kitabin olduğu bir kütüphanede bir kitap aradığımızı düşünecek olursak aradığımız kitaba benzer kitapların sıralandığı bölüme bakarız.

Doğada milyonlarca çeşit canlı vardır. Bilim insanları canlılara benzer özelliklerine göre gruplara ayırmışlardır. Bu gruplandırma sırasında canlıların fiziksel özellikleri, beslenmeleri, hareketleri ve çoğalma(üreme) şekilleri gibi özellikleri dikkate alınmıştır.

Canlıların benzer özelliklerine göre gruplandırılmasına SINIFLANDIRMA adı verilir. Sınıflandırma canlıları incelememizi kolaylaştırır.

Bilim insanları canlıları incelerken 4 gruba ayırmıştır.

CANLILAR

MİKROSKOBİK CANLILAR

MANTARLAR

BİTKİLER

HAYVANLAR

MİKROSKOBİK CANLILAR

Gözle görülemeyecek kadar küçük olup ancak mikroskop yardımıyla gözlenen canlılardır. Doğada çok fazla çeşitte mikroskobik canlı vardır. Biz bu konuda amip, bakteri, terliksi hayvan(paramesyum) ve öglena(kamçılı hayvan)yı inceleyeceğiz.

Genel özellikleri;

Mikroskobik canlılar tıpkı diğer canlılar gibi beslenme, solunum, hareket, üreme gibi canlılık olaylarını gerçekleştirirler.
Canlıların vücudunda, besinlerin üzerinde, su ,toprak ve hava gibi cansız ortamlarda, kısaca her yerde yaşayabilirler.
Yararlı ve zararlı olanları vardır.

Mikroskobik Canlı Örnekleri

BAKTERİLER

Mikroskobik canlılar içerisinde en basit yapılı olanıdır. Her yerde yaşayabilirler ve uygun sıcaklık, nem, besin ortamı bulduklarında çok hızlı çoğalabilirler. Yararlı ve zararlı olan türleri vardır.

YARARLI BAKTERİLER

Sütün yoğurda dönüşmesini sağlarlar
Üzümün sirkeye dönüşmesini sağlarlar
Bağırsaklarımızda yaşayan ve bizim için B ve K vitamini yapan bakteriler vardır.

ZARARLI BAKTERİLER

Açıkta kalan yiyeceklerin bozulmasına neden olurlar.
Verem, tifo, kolera gibi hastalıklara yol açarlar.
Dişlerimizin çürümesine neden olurlar.

MANTARLAR

Mantarlar çok geniş bir yayılma alanına sahiptir. Hemen hemen her ortamda yaşayabilirler. Mantarlar dört grupta incelenir;

ŞAPKALI MANTARLAR

KÜF MANTARI

MAYA MANTARI

PARAZİT MANTARLAR

ŞAPKALI MANTARLAR

Şapkalı mantarlar toprağa bağlı yaşayan mantar çeşididir.
Gerçek kök, gövde ve yaprak gibi organları yoktur.
Bitki gibi görünmelerine rağmen bitki değildir ve fotosentez yapamazlar.
Bazı türlerini besin olarak tüketiriz fakat pek çoğu zehirlidir.
Çürümekte olan ölü bitki ve hayvan kalıntılarını parçalayarak besin elde ederler. Böylece doğadaki canlı artıklarının ortadan kalkmasını sağlayarak doğal dengeye katkıda bulunurlar.
Karanlık ve nemli ortamları severler.

KÜF MANTARI

Mikroskopta görülebilen mantar çeşididir.
Uzun süre açıkta kalan besinleri çürüterek tadını, kokusunu ve rengini değiştirir.
Küflü besinleri tüketmek sağlık açısından risklidir.
Bazı küf mantarlarından antibiyotikler elde edilir. Bunlardan biri peynir küfünden elde edilen penisilindir.

MAYA MANTARI

Mikroskop ile görülebilen canlılardır.
Uygun sıcaklık ve besin ortamında hızlı çoğalırlar.
Hamurun mayalanması ile ekmek yapımında görev alırlar.
Sütten peynir yapımında görev alırlar.
Etil alkol gibi bazı kimyasallar da maya mantarları tarafından oluşturulur.

PARAZİT MANTARLAR

İnsan, bitki ve hayvanlarda çeşitli hastalıklara neden olan mantar çeşididir.
İnsanlarda saçın bir bölümünün dökülmesine neden olan saçkıran hastalığı, erkeklerde sakalın bir bölümünün dökülmesine neden olan sakal kıran hastalığı bu mantarların sebep olduğu cilt rahatsızlıklarıdır.
Bitkilerde sararma ve kurumaya neden olurlar.
El ve ayaklarda kaşıntı , pul pul dökülme ve tırnağın şeklinin bozulmasına yol açarlar.
Ağızda yara ve pamukçuk oluşumuna neden olurlar.

ŞAPKALI MANTAR
ŞAPKALI MANTAR
PARAZİT MANTAR
MAYA MANTARI
KÜF MANTARI

Peki, küf mantarları ile penisilin ilacı arasında nasıl bir ilişki var?
Bilim Genç Tübitak/Mehmet Şen/ okumak için tıklayınız.

Bakteriler üzerinde çeşitli bilimsel çalışmalar yapan ve penisilini
keşfeden İngiliz bilim insanı Alexander Fleming 1928 yılına kadar
başarısız olmuştur. Laboratuvarında incelemeler yaptığı petri kabını
açık unutarak tatile çıkmıştır. Tatil dönüşünde laboratuvarının
dağınıklığını toplarken Fleming petri kaplarında küf mantarlarının
oluştuğunu görmüştür. Kapları yakından incelediğinde küf
mantarının etrafında jöle kıvamında bir sıvının olduğunu görmüştür.
İlginç olan ise kabın her yerinde çeşitli bakteriler olmasına
rağmen bu sıvıda bakteri olmadığını farketmiştir. Bakterileri Penicillium Notatum isimli bu mantarın yok ettiğini
düşünerek bu sıvıya penisilin demiş ve bununla ilgili çalışmalara başlamıştır. Penisilin üzerinde yaptığı
denemelerde sulandırılmış olsa bile bu sıvıya duyarlı pek çok bakteriyi yok ettiğini keşfederek makalelerinde
penisilini tanıtmıştır. Fakat buluşu yeterince ilgi görmeyince bu konudaki çalışmalarını 1931’de sonlandırmıştır.
Fleming’in çalışmalarını inceleyen Howard Florey ve Ernst Chain 1939 yılında penisilini mantardan ayırıp
safl aştırmayı başarmışlardır. Fareler üzerinde yaptıkları deneylerin başarılı olmasıyla birlikte penisilin hastalıkların
tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. Hatta 1941’lerde penisilinle ilgili çalışmaları bırakmış olduğu
halde arkadaşı Florey’den saf penisilin alan Fleming’in bir arkadaşının hayatını kurtardığı bilinmektedir.

BİTKİLER

Kendi besinlerini kendisi üreten ve toprağa bağlı olarak yaşayan canlılardır.Diğer canlıların ihtiyacı olan besin ve oksijeni üretirler. Besin ve oksijen üretmek için su ve karbondioksit kullanırlar yani fotosentez yaparlar.

Bitkiler iki grupta incelenir.

ÇİÇEKLİ BİTKİLER

ÇİÇEKSİZ BİTKİLER

ÇİÇEKLİ BİTKİLER

Çiçekli bitkilerin kök, gövde, yaprak ve çiçekten oluşan kısımları vardır. Doğadaki bitkilerin büyük çoğunluğu çiçekli bitkidir. Tohum oluşturarak çoğalırlar.

kök:
Bitkilerin toprak altında kalan kısımlarıdır. Bitkilerin topraktan su ve mineral maddeler almasını sağlar. Bitkiyi toprağa bağlar
gövde:
Bitkinin çiçek, yaprak, meyve gibi bölümlerini taşır. Bitkinin dik durmasını sağlar. Köklerden gelen su ve mineralleri diğer bitki bölümlerine iletir.
yaprak:
Bitkilerin besin üretimi, gaz alışverişi ve terleme yapan bölümüdür. Yapraklar farklı şekil ve büyüklüğe sahip olabilir. Üzerlerinde küçük gözenek (delikler) ve madde taşıyan damarlar vardır.
çiçek:
Çiçekli bitkilerin çoğalmasını (üremesini) sağlayan bölümüdür. Üzerinde bitkinin üreme organları bulunur. Farklı renklerde ve özelliklerde olabilir. Renkleri ve yaydıkları koku böcekleri çeker. Bu sayede bitkilerin üremesi kolaylaşır

Çiçeğin Kısımları

dişi organ
erkek organ
taç yaprak
çanak yaprak
çiçek tablası

ÇİÇEKSİZ BİTKİLER

Üreme organı olan çiçeğe sahip olmayan basit yapılı bir bitki grubudur.
Çiçek olmadığı için tohum ve meyve oluşturamazlar.
Kök, gövde ve yaprakları iyi gelişmemiştir.
Eğrelti otları, ciğer otu, at kuyruğu, kara ve su yosunu, kibrit otu bu gruba örnektir.

Ciğer otu
At kuyruğu
Su yosunu
Kara yosunu
Eğrelti Otu

HAYVANLAR

Canlılar aleminin en gelişmiş canlıları hayvanlardır. İhtiyaç duydukları besinleri diğer canlılardan karşılarlar. Beslenme şekilleri de değişiklik gösterir. Bazı hayvanlar etle(etçil), bazı hayvanlar otla(otçul) ve bazıları ise hem et hem de otla(hepçil) beslenirler. Hayvanlar vücütlarına dayanıklılık sağlayan iskelet ve omurga bulundurma durumuna göre iki grupta incelenirler.

OMURGASIZ HAYVANLAR

OMURGALI HAYVANLAR

OMURGASIZ HAYVANLAR

kelebek
Arı
Akrep
Çekirge
Hamam böceği

Solucanların tamamı omurgasızdır.
Deniz ve okyanus diplerinde yaşayan sünger ve mercanlar omurgasızdır.
Vücudu kabukla kaplı olan salyangoz, midye, yengeç birer omurgasız canlıdır.
Akrep, deniz anası, deniz yıldızı, kelebek, arı, sinek, çekirge, ahtapot, ıstakoz diğer omurgasız canlı örnekleridir.

karides
ahtapot
midye
deniz yıldızı

Vücutlarında kemik ve kıkırdaktan yapılmış iskelet ve omurga bulunmayan canlılardır. İskeletleri olmadığı için vücutlarına destek sağlayan deri,kabuk ve kitin gibi dış iskeletleri vardır.

Omurgasız hayvanların karada ve suda yaşayan türleri vardır.
Bazı omurgasız hayvanlar parazit olarak diğer canlıların vücutlarında yaşarlar.
Yumurta ile çoğalırlar.
Çevremizde gördüğümüz böceklerin tamamı omurgasız hayvanlar grubundadır.

yengeç
deniz anası
salyangoz
mercan

deniz kestanesi
istiridye
solucan
mürekkep balığı

OMURGALI HAYVANLAR

Vücutlarında kemik ve kıkırdaktan oluşan bir omurga bulunduran hayvanlardır. Karada ve suda yaşayan türleri türleri vardır. Bazıları doğurarak bazıları yumurta ile çoğalır. Omurgalı hayvanlar beş grupta incelenir.

KUŞLAR

BALIKLAR

KURBAĞALAR

SÜRÜNGENLER

MEMELİLER

KUŞLAR

Kanatları olan omurgalı hayvanlardır.
Hindi, tavus kuşu, deve kuşu gibi bazı türleri uçamazlar.
Karada yaşarlar.
Yumurta ile çoğalırlar.
Vücutları tüylerle kaplıdır.
Ağızları gaga yapısına sahiptir.

BALIKLAR

Suda yaşayan omurgalı hayvanlardır.
Yumurta ile çoğalırlar.
Vücutları pullarla kaplıdır.
Solungaçlarıyla solunum yaparlar.

KURBAĞALAR

Hem suda hem karada yaşarlar.
Yumurta ile çoğalırlar.
Nemli bir deriye sahiptirler.
Yumurtadan çıktıkları haliyle ergin halleri farklıdır. Yumurtadan çıkmış larva halleri kuyruklu bir yapıya sahiptir. Ergin kurbağa olana kadar başkalaşım geçirirler.
Hem deri solunumu hem de akciğer solunumu yaparlar.