7.Sınıf Fen Bilimleri 2.Ünite Hücre Konu Özeti
HÜCRE
HÜCRE NEDİR?
Canlılarda canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar beslenme, solunum, üreme gibi ortak özelliklere sahiptir. Bu ortak özelliklerden birisi de hücresel yapıda olmadır.
Doğada bulunan canlılar tek hücreli veya çok hücreli olabilirler. Tek hücreli canlılarda bütün yaşamsal olaylar bir hücrede meydana gelirken, çok hücreli canlılarda hücreler belli görevleri gerçekleştirmek üzere özelleşmiş ve gruplaşmıştır.
HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI
Hücre üç temel kısımdan oluşur.
Bunlar dıştan içe doğru ;
- HÜCRE ZARI
- SİTOPLAZMA
- ÇEKİRDEK
HÜCRE ZARININ YAPISI VE GÖREVLERİ
- Hücreyi dış etkilerden korur ve ona şekil verir.
- Canlı, saydam, esnek ve akışkan yapıdadır.
- Zamanla büyüyebilir ve kendini onarabilir.
- Seçici geçirgen yapıdadır. Her maddeyi almaz.
- Madde geçişine izin veren por adı verilen gözenekler bulunur.
- Sitoplazmanın dağılmasını önler.
- Hücrede biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
- HÜCRE ÇEPERİNİN YAPISI VE GÖREVLERİ
- Hücre zarının dışını çevreleyen sert, cansız ve esnek bir yapıdır.
- Hücreye dayanıklılık sağlar ve dış etkilere karşı korur.
- Sadece bitki hücrelerinde bulunur.
- Tam geçirgendir.
- Hücrenin temel kısımlarından biri değildir.
SİTOPLAZMANIN YAPISI VE ORGANELLER
- Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yumurta akı kıvamında yarı akışkan sıvıya sitoplazma denir.
- Yapısı büyük oranda sudan oluşur.
- Hücredeki yaşamsal faaliyetler burada gerçekleşir.
- Sitoplazmada yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yapılara ORGANEL adı verilir.
ORGANELLER VE GÖREVLERİ
RİBOZOM
- Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
- Protein üretiminde (sentezinde) görevlidir.
- Genç hücrelerde sayısı fazladır.
MİTOKONDRİ
- Hücre için gerekli olan enerjiyi üretir.
- Enerji ihtiyacı fazla olan kas vb. hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
- Besinleri oksijenle yakarak enerji elde eder.
ENDOPLAZMİK RETİKULUM
- Hücre zarını çekirdeğe bağlayan kanallar sistemidir.
- Sitoplazma içerisinde madde iletilmesini ve taşınmasını sağlar.
GOLGİ CİSİMCİĞİ
- Hücre içinde salgı üretilmesi ve paketlenmesinden sorumludur.
- Salgı yapan ter bezi hücreleri, tükürük bezi hücreleri gibi hücrelerde sayıca fazladır.
KOFUL
- Hücre içinde atık madde, besin ve su depolar.
- Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıdadır.
LİZOZOM
- Hücre içi sindirimde görevlidir.
- Yaşlanmış organelleri parçalar.
- Hücrenin dışarıdan gelen virüs, bakteri veya zehirli maddelere karşı savunmasında rol alır.
SENTROZOM
- Hayvan hücrelerinde bulunur. Bitki hücrelerinde bulunmaz.
- Hücre bölünmesinde görev alır.
KLOROPLAST
- Bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
- Karbondioksit, su ve ışık enerjisini kullanarak fotosentez yapar.
NOT: Bitki hücrelerinde kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşit plastid vardır. Kromoplast sarı kırmızı ve turuncu renk verir. kök, meyve, çiçek vb. kısımlarda bulunur. Lökoplast renksizdir. Kök, yumru ve tohum gibi kısımlarda nişasta, yağ ve protein depolar.
HÜCRE ÇEKİRDEĞİ
- Hücrede meydana gelen tüm yaşamsal faaliyetlerin yönetim merkezidir.
- Organellerin uyum içerisinde çalışmasını yönetir.
- Canlıya ait kalıtsal özelliklerin nesilden nesle aktarılmasını sağlayan kalıtım maddesi çekirdekte yer alır.
KALITIM MATERYALİ “DNA”
Hücrede yaşamsal faaliyetleri yöneten, aynı zamanda kalıtsal özellikleri nesilden nesle aktaran ipliksi yapıdaki yönetici molekül DNA’dır. DNA gelişmiş yapılı hücrelerde çekirdekte bulunur.
KROMOZOM
- Hücre bölünmesi sırasında DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur.
DNA
- Deoksiribonükleikasit kavramının kısaltılmış ismidir.
- Kalıtsal şifrelerimiz kayıtlıdır.
- Çift zincirli sarmal ipliktir.
GEN
- Belli bir görevi yerine getirmek üzere özelleşmiş DNA parçalarıdır.
- Göz rengi, boy uzunluğu, saç rengi vb. özelliklerin ortaya çıkmasından sorumludur.
- DNA’nın en küçük görev birimleridir.
NOT
Bakteri vb. ilkel yapılı canlılarda hücrede çekirdek yoktur. Bu canlılara prokaryot canlılar denir. Prokaryot canlılarda DNA sitoplazmaya dağılmış haldedir. Çekirdeğe sahip hücrelere ökaryot hücre denir.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE HÜCRE
Bilim insanları yıllar boyunca hücre ile ilgili çalışmalar yaptılar, çalışmalarını birbirleriyle
paylaştılar ve hücre ile ilgili bilinenler her geçen gün arttı. Hücre ve mikroskop alanlarında
kilometre taşı sayılan çalışmalar kronolojik sırasıyla şu şekildedir:
1590 Zacharias Janssen
Janssen, mercek düzeneklerinden meydana gelen ilk
mikroskobu icat etti.
1665 Robert Hooke
Hooke, mikroskop altında incelediği şişe mantarı
kesitindeki gözeneklere “hücre” ismini verdi.
1674
Antonie van
Leeuwenhoek
Leeuwenhoek, havuz suyundan aldığı örneği inceleyerek
canlı hücre gözlemleyen ilk bilim insanı oldu.
1831 Robert Brown
Brown, hücrenin keşfinden yaklaşık 200 yıl sonra hücre
çekirdeğini keşfetti.
1838
1839
Matthias Schleiden &
Theodor Schwann
Bitkilerin ve hayvanların hücrelerden oluştuğunu savunan
Schleiden ve Schwann, hücre teorisinin temelini oluşturan;
- Bütün canlı organizmalar bir veya daha fazla
hücreden oluşur. - Hücreler canlıların en küçük yapı taşıdır.
görüşlerini ortaya koydular.
1855 Rudolf Virchow
Virchow, mikroskop altında hücre bölünmesini
gözlemleyerek hücre teorisine; - Bütün hücreler var olan hücrelerden oluşur.
maddesini ekledi.
1800’lü yılların ortalarına doğru bir grup bilim insanı, yapılan tüm çalışmalar sonucunda
günümüzde hücre teorisi olarak bilinen teoriyi ortaya attılar.
Hücre teorisine göre,
sinir hücresi 
kas hücresi 
amip 
- Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşmuştur.
- Hücre, canlılık özelliklerini gösteren en küçük yapı birimidir.
- Yeni hücreler, var olan hücrelerin bölünmesi ile oluşur.
BİTKİ HÜCRESİ İLE HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR
- Hücre duvarı yoktur.
- Kofullar küçüktür ve sayıları fazladır.
- Kloroplast yoktur.
- Şekli yuvarlaktır.
- Hücre bölünmesinden sorumlu sentriyoller bulunur.
- Hücre duvarı vardır.
- Kofullar büyüktür ve sayıları azdır.
- Kloroplast vardır.
- Şekli köşelidir.
- Sentriyol bulunmaz.Bölünme sitoplazmadaki özel yapılar ile sağlanır.
HÜCREDEN ORGANİZMAYA
HÜCRE–> DOKU–> ORGAN–> SİSTEM–> ORGANİZMA
Benzer yapı ve görevdeki hücreler bir araya gelerek dokuları, benzer yapı ve görevdeki dokular birleşerek organları, organlar uyum içinde çalışarak sistemleri ve sistemler organizmayı oluşturur.
TEBRİKLER KONU ÖZETİNİ TAMAMLADINIZ !
Öğrendiklerinizi pekiştirmek için eğlenceli içeriklerimize göz atmak ister misiniz?
Fen Bilimleri 7.Sınıf 2.Ünite Hücre Konu Özeti
Fenozom’u Takip Edin!
Fenozom’u takip edin!
