fen ders norları

8.SINIF 3.ÜNİTE KATILARDA BASINÇ

Döndü Topkaya 3.ÜNİTE, 8.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
8.SINIF 3.ÜNİTE KATILARDA BASINÇ

KATI BASINCI

BASINÇ NEDİR?

Birim yüzeye uygulanan dik kuvvete basınç denir. Kuvvetin yüzey alanına oranı katı basıncını bulmamızı sağlar. Kuvvetin birimi Newton( N) , yüzey alanının birimi metrekare(m2 )olarak alındığında basıncın birimi Pascal( Pa) olur.

KATI BASINCINI ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER

1-KATI BASINCI – KUVVET İLİŞKİSİ

  1. BAĞIMLI DEĞİŞKEN: KATI BASINCI
  2. BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN: KUVVET(AĞIRLIK)
  3. KONTROLLÜ DEĞİŞKEN: YÜZEY ALANI

Katılarda yüzey alanı değişmeden kuvvet(ağırlık) artırılırsa katı basıncı aynı oranda artar.

1-KATI BASINCI – YÜZEY ALANI İLİŞKİSİ

  1. BAĞIMLI DEĞİŞKEN: KATI BASINCI
  2. BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN: YÜZEY ALANI
  3. KONTROLLÜ DEĞİŞKEN: KUVVET(AĞIRLIK)

Katılarda kuvvet(ağırlık) değişmeden yüzey alanı artırılırsa katı basıncı aynı oranda azalır.

NOT: Kuvvet(ağırlık) ile yüzey alanı aynı oranda azalıyor veya artıyorsa katı basıncı değişmez.

GÜNLÜK HAYATTA BASINCI ARTIRMAYA YÖNELİK ÖRNEKLER

KATI BASINCINI ARTIRMAK İÇİN:

  1. KUVVET ARTIRILMALI
  2. YÜZEY ALANI AZALTILMALI
  • Kesici aletlerin bir yüzü bilenerek yüzey alanının küçültülmesi ile basınç artar.
  • Futbolcu kramponlarında alt tarafın dişli olması basıncı artırır.
  • Topuklu ayakkabıda topuk kısmın da yüzey alanı küçük olduğu için basınç fazladır.
  • Lastiklere zincir takılması yüzey alanını küçülterek basıncı artırır.
  • Sivri uçlu aletlerde yüzey alanı küçük olduğundan basınç fazladır.

GÜNLÜK HAYATTA BASINCI AZALTMAYA YÖNELİK ÖRNEKLER

KATI BASINCINI AZALTMAK İÇİN:

  1. KUVVET AZALTILMALI
  2. YÜZEY ALANI ARTIRILMALI
  • Leken denilen kar ayakkabılarında yüzey alanı büyük olduğundan basınç az olur.
  • Traktörlerin tekerlerinin büyük olması basıncı azaltır.
  • Tır ve kamyonların çok sayıda tekerinin olması yüzey alanını artırarak basıncı azaltır.
  • İş makinelerinin paletli tekerleri yüzey alanını artırarak basıncı azaltır.
  • Ağır hayvanların ayak tabanlarının geniş olması basıncı azaltır.

8.Sınıf 3.Ünite Katılarda Basınç Konu Özeti

Fenozom’u Takip Edin!

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

5.SINIF 1.ÜNİTE GÜNEŞ DÜNYA VE AY

Döndü Topkaya 1.ÜNİTE, 5.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , ,
5.Sınıf 1.Ünite Güneş Dünya ve Ay Konu Özeti

5.Sınıf 1.Ünite Güneş Dünya ve Ay Konu Özeti

GÜNEŞ DÜNYA VE AY

GÜNEŞ DÜNYA VE AY

Güneş Dünya ve Ay kendi ekseni etrafında saat yönünün tersi yönde dönme hareketi yaparlar. Dünya dönme hareketinin yanında Güneş etrafında saat yönünün tersi yönde dolanma hareketi yapar. Ay ise hem Dünya etrafında hem de Dünya ile birlikte Güneş etrafında saat yönünün tersi yönde dolanma hareketi yapar.

GÜNEŞ DÜNYA AY – Döndü Topkaya

GÜNEŞ’İN HAREKETLERİ

GÜNEŞ – Döndü Topkaya
  • Güneş kendi ekseni etrafında saat yönünün tersi yönde dönme hareketi yapar.

DÜNYA’NIN HAREKETLERİ

DÜNYA – Döndü Topkaya
  • Dünya kendi ekseni etrafında saat yönünün tersi yönde dönme hareketi yapar.
  • Dünya Güneş etrafında saat yönünün tersi yönde dolanma hareketi yapar.
  • Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönme süresi 24 saattir ve buna 1 gün denir.
  • Dünya’nın Güneş etrafında dolanması 365 gün 6 saatte tamamlanır ve buna 1 yıl denir.

AY’IN HAREKETLERİ

GÜNEŞ DÜNYA AY – Döndü Topkaya
  • Ay kendi ekseni etrafında saat yönünün tersi yönde dönme hareketi yapar.
  • Ay Dünya etrafında saat yönünün tersi yönde dolanır.
  • Ay Dünya ile birlikte Güneş etrafında saat yönünün tersi yönde dolanma hareketi yapar.
  • Ay kendi ekseni etrafında dönme hareketini 27,3 günde tamamlar.
  • Ay Dünya etrafında dolanma hareketini 27,3 günde tamamlar.
  • Ay Dünya ile birlikte Güneş etrafında dolanma hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar.
GÜNEŞ DÜNYA AY YÖRÜNGELERİ – Döndü Topkaya

5.Sınıf 1.Ünite Güneş Dünya ve Ay Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

5.SINIF 1. ÜNİTE AYIN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

Döndü Topkaya 1.ÜNİTE, 5.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
5.Sınıf Ayın Hareketleri Ve Evreleri Konu Özeti

5.Sınıf Ayın Hareketleri Ve Evreleri Konu Özeti

AYIN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

AYIN HAREKETLERİ

Ayın 3 farklı hareketi vardır.

  1. Kendi etrafında döner. Ay kendi ekseni etrafında bir tam tur dönüşünü 27,3 günde tamamlar.
  2. Dünya etrafında dolanır. Ay Dünya etrafında bir tam tur dolanmasını 27,3 günde tamamlar.
  3. Dünya ile birlikte Güneş etrafında dolanır. Ay Dünya ile birlikte Güneş etrafında bir tam tur dolanmasını 365 gün 6 saatte tamamlar.

NOT: Ay’ın dönme ve dolanma süresi birbirine eşittir. Bunun sonucunda Dünya’dan baktığımızda Ay’ın hep aynı yüzünü görürüz.

AYIN DÖNME VE DOLANMA HAREKETİ – Döndü Topkaya

AY’IN EVRELERİ

Ay’ın Dünya etrafında dolanırken Güneş’ten ışık aldığı bölgelerin sürekli olarak değişmesinden dolayı Dünya’dan bakınca farklı şekillerde görünmesine AY’IN EVRELERİ denir.

Ay’ın Evreleri yaklaşık 29,5 günde tamamlanır. Bu sebeple 29,5 gün takvimdeki bir ayı oluşturur.

AY’IN ANA EVRELERİ

YENİ AY

  • Bu evrede Ay, Dünya ile Güneş arasındadır. Ay’ın Güneş’ten ışık alan kısmı Dünya’ya dönük olmadığı için bu evrede Ay Dünya’dan görünmez.

İLK DÖRDÜN

  • Yeni Ay evresinden bir hafta sonra görülür.
  • Ay’ın Dünya’dan parlak görünen tarafı sağ tarafıdır.
  • “D” harfine benzer.

DOLUNAY

  • İlk Dördün evresinden bir hafta sonra görülür.
  • Ay’ın tamamı parlak görünür.
  • Dünya Güneş ile Ay’ın arasındadır.

SON DÖRDÜN

  • Dolunay evresinden bir hafta sonra görülür.
  • Ay’ın Dünya’dan görülen parlak yüzeyi sol tarafıdır.
  • Ters “D” harfine benzer.

AY’IN ARA EVRELERİ

HİLAL

Yeni Ay ile İlk Dördün evreleri arasında görülür. Ters C harfine benzer.

ŞİŞKİN AY

İlk Dördün ile Dolunay evreleri arasında görülür.

ŞİŞKİN AY

Dolunay ile Son Dördün evreleri arasında görülür.

HİLAL

Son Dördün ile Yeni Ay evreleri arasında görülür. C harfine benzer.

AYIN EVRELERİ GİF – Döndü Topkaya

TEBRİKLER KONU ÖZETİNİ TAMAMLADINIZ !

Öğrendiklerinizi pekiştirmek için eğlenceli içeriklerimize göz atmak ister misiniz?

OYUN BULMACA VE MİNİ QUİZLER
ETKİLEŞİMLİ KONU İÇERİĞİ

5.Sınıf Ayın Hareketleri Ve Evreleri Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

5.SINIF 4.ÜNİTE MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ

Döndü Topkaya 5.SINIF, 5.ÜNİTE, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
5.Sınıf 5.Ünite Maddenin Hal Değişimi Konu Özeti

5.Sınıf 4.Ünite Maddenin Hal Değişimi Konu Özeti

MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ

MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ

Maddenin ısı alarak veya ısı vererek bir halden diğer hale geçmesine HAL DEĞİŞİMİ denir.

ERİME

  • Maddenin ısı alarak katı halden sıvı hale geçmesidir.
  • Erime sırasında madde dışarıdan ısı alır.
  • Saf maddeler erime esnasında ısı aldıkları halde sıcaklıkları, erime bitene kadar sabit kalır.

ÖRNEKLER

  • Dondurmanın sıcak havada erimesi
  • Çikolatanın erimesi
  • Tereyağın ısıtıldığında erimesi

ÖRNEKLER

  • Kar oluşumu
  • Suyun buz haline gelmesi
  • Sıvı demirin şekil verildikten sonra donması

DONMA

  • Maddenin ısı vererek sıvı halden katı hale geçmesidir.
  • Donma sırasında madde ortama ısı verir.
  • Donma sırasında saf maddelerin sıcaklığı sabit kalır.

BUHARLAŞMA

  • Maddenin ısı alarak sıvı halden gaz hale geçmesidir.
  • Buharlaşma sırasında madde dışarıdan ısı alır.
  • Kaynama sırasında saf maddelerin sıcaklığı sabit kalır.

ÖRNEKLER

  • Elimize kolonya dökülünce kolonya elimizden ısı alarak buharlaşır ve serinlik hissederiz.
  • Açıkta kalan ekmeğin içindeki su buharlaştığı için ekmek kurur.
  • Çamaşır serilen odanın diğer odalardan serin olmasının nedeni ıslak çamaşırlarda bulunan suyun ortamdan ısı alarak buharlaşmasıdır. Böylece çamaşırlar kurur.
  • Yazın denizden çıkınca üşümemizin nedeni üzerimizdeki suyun buharlaşırken vücudumuzdan ısı almasıdır.

YOĞUŞMA

  • Maddenin ısı vererek gaz halden sıvı hale geçmesidir.
  • Yoğuşma sırasında madde dışarıya ısı verir.
  • Yoğuşma sırasında saf maddelerin sıcaklığı sabit kalır.

ÖRNEKLER

  • Buzdolabından çıkan şişelerin dışının buğulanmasının nedeni havadaki su buharının soğuk şişeye temas edince yoğuşmasıdır.
  • Kaynamakta olan suyun buharına kapak tutulunca kapakta su damlacıklarının oluşması buharın ısı kaybederek su haline geçmesidir.
  • Banyo yaparken cam ve aynaların buğulanma nedeni su buharının soğuk ayna ve cama temas ettiğinde yoğuşmasıdır.

SÜBLİMLEŞME

  • Maddenin katı halden sıvı hale geçmeden direk gaz hale geçmesidir.
  • Süblimleşme esnasında madde ısı alır.
  • Süblimleşme sırasında ortamın sıcaklığı azalır.

ÖRNEKLER

  • Naftalinin süblimleşmesi
  • Kurubuza sıcak su dökülünce direk gaz hale geçmesi.

KIRAĞILAŞMA

  • Maddenin gaz halden sıvı hale geçmeden direk katı hale geçmesidir.
  • Kırağılaşma esnasında madde ısı verir.
  • Kırağılaşma sırasında ortamın sıcaklığı artar.

ÖRNEKLER

  • Bazı sabahlar arabaların veya bitki yapraklarının üzerinde ince bir buz tabakası görürüz. Bunun nedeni havadaki su buharının soğuk yüzeylere temas ettiğinde direk buz haline geçmesi yani kırağılaşmadır.
MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ gif – Döndü Topkaya

5.Sınıf 4.Ünite Maddenin Hal Değişimi Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

5.SINIF 1.ÜNİTE AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Döndü Topkaya 1.ÜNİTE, 5.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
5.Sınıf 1.Ünite Ayın Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

5.Sınıf 1.Ünite Ayın Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

AY

NEDİR?

  • Dünya’mıza en yakın gök cismidir.
  • Dünya’mızın tek doğal uydusudur.

YAPISI VE ŞEKLİ NASILDIR?

  • Ay’ın şeklide Dünya ve Güneş gibi küreye benzer.
  • Dünya Ay’dan büyüktür. Dünya’yı bir futbol topu kadar düşünecek olursak Ay tenis topu kadar olur.
  • Yüzeyi toz tabakası ile kaplıdır.
  • Meteor denilen gök cisimlerinin çarpması sonucu oluşmuş büyük çukurlar vardır. Bunlara KRATER denir.
  • Ay yüzeyinde kayalıklar, vadiler, dağlar vardır.
  • Atmosferi yok denecek kadar incedir.

ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

  • Ay bir ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görünür.
  • Dünya’dan hem gündüz hem de gece gözlemlenebilir.
  • Ay’da meteorolojik olaylar görülmez.
  • Ay’da yaşam yoktur.

AY’DA ATMOSFER OLMAMASININ SONUÇLARI NELERDİR?

  • Rüzgar, yağış gibi hava olayları Ay’da görülmez.
  • Rüzgar ve yağış olmaması yüzeydeki toz tabakasının bozulmadan kalmasını sağlar.
  • Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok olur.

AY’DA YAŞAM OLMASI İÇİN NELERE İHTİYAÇ VARDIR?

  • Oksijen ve su olmalıdır.
  • Atmosfer biraz daha kalın olmalıdır çünkü atmosfer Güneş’ten gelen zararlı ışınları süzer.
  • Yer çekimi kuvveti biraz daha fazla olmalıdır.

UZAY İLE İLGİLİ “İLK-LER”

  • Dünya’nın ilk yapay uydusu Sputnik 1 uzaya gönderilen ilk araçtır. 4 Ekim 1957
  • Uzaya gönderilen ilk canlı Sputnik 2 ile gönderilen Laika isimli köpektir. 3 Kasım 1957
  • Uzaya giden ilk insan Vostok uzay aracı ile uzay yolculuğuna çıkan Yuri Gagarindir. 12 Nisan 1961
  • Ay’a ayak basan ilk insan Apollo 11 ile aya inen astronot Neil Armstrongdur. 16 Temmuz 1969

5.Sınıf 1.Ünite Ayın Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

5.SINIF 1.ÜNİTE GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Döndü Topkaya 1.ÜNİTE, 5.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , ,
5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

GÜNEŞ

NEDİR?

  • Dünya’mıza en yakın yıldızdır.
  • Kendi enerjisini kendisi üreten orta büyüklükte bir yıldızdır.

YAPISINDA NELER VAR?

  • %73 Hidrojen
  • %25 Helyum
  • %2 diğer elementler

NASIL ENERJİ ÜRETİR?

  • Güneş’te çok büyük patlamalar meydana gelmektedir. Bu patlamalar yapısındaki Hidrojenin Helyuma dönüşmesi ile olur. Bu esnada Güneş çok büyük miktarda enerji kazanır.

GÜNEŞ’İN ÖZELLİKLERİ

  • Güneş de Dünya gibi katmanlardan oluşur.
  • Güneş kendi etrafında döner. Galileo Galilei Güneş üzerinde bulunan lekelerin yer değiştirdiğini gözlemlemiş ve Güneş’in kendi etrafında döndüğünü söylemiştir.
  • Güneş yüzeyinde bazı bölgeler etrafına göre daha soğuktur ve Dünya’dan bakıldığında koyu renkte görünür. Bunlara Güneş lekeleri denir.
  • Güneş’e özel filtreli gözlükler veya filtreli araçlar dışında başka bir araçla(dürbün, mercek, teleskop, kamera vb.) veya çıplak gözle bakmak tehlikelidir.
  • Güneş’in Dünya’ya uzaklığı yaklaşık 150 milyon km’dir.
  • Güneş’in sıcaklığı yüzeyde 6000 0C ve içinde ise 15 milyon 0C ‘yi bulur.

GÜNEŞ DÜNYA VE AY’IN BÜYÜKLÜKLERİNİ KIYASLAYALIM

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

DÜNYA’DAN BAKINCA GÜNEŞ VE AY NEDEN AYNI BÜYÜKLÜKTE GÖRÜNÜR?

Dünya’dan bakılınca Güneş ve Ay nerdeyse aynı büyüklükte görünür. Bunun nedeni Güneş’in Dünya’mıza çok uzak iken(150 milyon km) Ay’ın Dünya’mıza Güneş’e göre yakın(384 bin km) olmasıdır. Uzaktaki cisimler daha küçük görünür.

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

5.Sınıf 1.Ünite Güneşin Yapısı ve Özellikleri Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

6.SINIF GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI

Döndü Topkaya 1.ÜNİTE, 6.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
6.Sınıf 1.Ünite Güneş ve Ay Tutulması Konu Özeti

6.Sınıf 1.Ünite Güneş ve Ay Tutulması Konu Özeti

GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI

A-GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?

Ay’ın dolanması esnasında Güneş ile Dünya arasına girmesi sonucu Güneş’in bir kısmının veya tamamının kararmasına GÜNEŞ TUTULMASI denir.

GÜNEŞ TUTULMASI NASIL OLUŞUR?

  • Bazı zamanlarda Güneş Dünya ve Ay aynı doğrultuda yer alır. Böyle zamanlarda Güneş ile Dünya’nın arasına giren Ay’ın gölgesi Dünya üzerinde belirli alanlara düşer.
  • Ay Güneş ışığının Dünya’ya gelmesini engeller ve birkaç kilometrelik alanda gölge oluşur.
  • Bu gölgede bulunan insanlar Güneş’i göremezler. Bu olaya TAM TUTULMA denir.
  • Gölgenin çevresinde kalan insanlar Güneş’in bir bölümünü karanlık görürler. Bu olaya PARÇALI TUTULMA denir.
GÜNEŞ TUTULMASI – Döndü Topkaya
  • Güneş tutulması Ay’ın yeniay evresinde gerçekleşir fakat her yeniay evresinde Güneş Tutulması gerçekleşmez.
  • Güneş Tutulması yılda en az iki en fazla beş defa gerçekleşebilmektedir.
  • Güneş tutulması esnasında GÜNEŞ-AY-DÜNYA sıralaması oluşur.
GÜNEŞ TUTULMASI

ÖNEMLİ BİLGİ: Güneş Tutulması esnasında Güneş’e doğrudan çıplak gözle bakmak tehlikelidir.

B-AY TUTULMASI NEDİR?

Ay’ın yörüngede dolanırken Dünya ve Güneş ile aynı doğrultuya geldiğinde Dünya’nın arka tarafında iken gölgede kalmasına AY TUTULMASI denir.

AY TUTULMASI
  • Güneş Dünya ve Ay aynı doğrultuda iken Ay Dünya’nın gölgesine girerse görünmez olur ve TAM TUTULMA gerçekleşir.
  • Eğer Ay’ın bir bölümü Dünya’nın gölgesine girerse PARÇALI TUTULMA gerçekleşir.
  • Ay tutulması ayın Dolunay evresinde gerçekleşir.Fakat her Dolunay evresinde Ay Tutulması gerçekleşmeyebilir.

TAM AY TUTULMASI

TAM AY TUTULMASI – Döndü Topkaya

PARÇALI AY TUTULMASI

PARÇALI AY TUTULMASI – Döndü Topkaya

6.Sınıf 1.Ünite Güneş ve Ay Tutulması Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA                                                                                                                                      Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

6.SINIF 1.ÜNİTE GÜNEŞ SİSTEMİ

Döndü Topkaya 1.ÜNİTE, 6.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
6.Sınıf 1.Ünite Güneş Sistemi Konu Özeti

6.Sınıf 1.Ünite Güneş Sistemi Konu Özeti

GÜNEŞ SİSTEMİ

GÜNEŞ SİSTEMİ NEDİR?

Güneş ile birlikte çevresinde dolanan gezegen, uydu, asteroid ve meteor gibi çeşitli gök cisimlerinden oluşan sisteme GÜNEŞ SİSTEMİ denir.

GEZEGEN

Bir Yıldızın yörüngesinde dolanan karasal veya gazsal yapıdaki kürelere denir.

UYDU

Gezegenlerinin etrafında dönen gök cisimleridir.

METEOR

Uzaydan Dünyanın atmosferine girerek sürtünme sonucu yanan taş parçalarına METEOR denir. Atmosferde tamamen yanmadan yeryüzüne ulaşan meteorlara GÖKTAŞI denir. Yere düştüğünde açılan çukura Göktaşı Çukuru denir. Atmosferden geçerken yanarak geçtiği için halk arasında kayan yıldız olarak bilinir.

ASTEROİD

Daha çok Mars ile Jüpiter arasında dolanan metal ve kaya parçalarıdır.

GÜNEŞ SİSTEMİNDEKİ GEZEGENLER

GÜNEŞ-MERKÜR-VENÜS-DÜNYA-MARS-JÜPİTER-SATÜRN-URANÜS-NEPTÜN

YAPILARINA GÖRE GEZEGENLER

İÇ GEZEGENLER

(KARASAL)

  • MERKÜR
  • VENÜS
  • DÜNYA
  • MARS

DIŞ GEZEGENLER

(GAZSAL)

  • JÜPİTER
  • SATÜRN
  • URANUS
  • NEPTÜN
GÜNEŞ SİSTEMİ – Döndü Topkaya

GÜNEŞ SİSTEMİNDEKİ GEZEGENLERİN ÖZELLİKLERİ

MERKÜR

  • Güneş’e en yakın ve aynı zamanda en küçük gezegendir.
  • Çapı Dünya çapının %35’i kadardır.
  • Yüzey sıcaklığı 350 0C’ ye ulaşabilmektedir.
  • Uydu ve halkası yoktur.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

VENÜS

  • Güneş’e en yakın ikinci gezegendir.
  • Çapı Dünyanın çapının %95’i kadardır.
  • Yüzey sıcaklığı 460 0C’ye ulaşabilmektedir.
  • Uydusu ve halkası yoktur.
  • Halk arasında Çoban Yıldızı olarak bilinir.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

DÜNYA

  • Günes’e yakınlık olarak üçüncü sıradadır.
  • Canlı yaşamının olduğu bilinen tek gezegendir.
  • Yüzey sıcaklığı canlı yaşamı için uygundur.
  • Bir tane uydusu vardır.(Ay)
  • Halkası yoktur.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

MARS

  • Güneş’e en yakın dördüncü gezegendir.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık %50 ‘si kadardır.
  • Yüzey sıcaklığı -140 0C ‘ye ulaşabilmektedir.
  • İki tane doğal uydusu vardır.( Phobos ve Deimos)
  • Halkası yoktur.
  • Halk arasında “Kızıl Gezegen” olarak bilinir.
  • Karasal yapıdadır.
  • İç gezegendir.

JÜPİTER

  • Güneş’e uzaklık olarak beşinci sırada yer alır.
  • Güneş sistemindeki en büyük gezegendir.
  • “Dev Gezegen” olarak bilinir.
  • Yüzey sıcaklığı -110 0C’ye ulaşabilmektedir.
  • Bilinen 79 doğal uydusu vardır.(Bazıları; Europa, Callisto, Io, Ganimede)
  • İnce bir halkası vardır.
  • Gazsal yapıdadır.
  • Dış gezegendir.
  • Üzerinde bulunan büyük kırmızı leke devasa bir fırtınadır.

SATÜRN

  • Güneş’e uzaklık olarak altıncı gezegendir.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık 10 katıdır.
  • Yüzey sıcaklığı -140 0C’ye ulaşabilmektedir.
  • Günümüz itibariyle bilinen 82 uydusu vardır. (Tethys, Dione, Rhea, Titan, Lapetus..)
  • Halk arasında “Halkalı Gezegen” olarak bilinir.
  • Gazsal yapıdadır.
  • Dış gezegendir.

URANÜS

  • Güneş’e uzaklık olarak yedinci sıradadır.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık dört katıdır.
  • Yüzey sıcaklığı -195 0C ‘ye ulaşabilmektedir.
  • Günümüzde bilinen 27 doğal uydusu vardır.(Miranda, Ariel, Oberon, Titania…)
  • Halkası vardır.
  • Güneş sisteminde yatay olarak dönen tek gezegendir.

NEPTÜN

  • Güneş’e en uzak gezegendir.
  • Çapı Dünya’nın çapının yaklaşık 4 katıdır.
  • Yüzey sıcaklığı -215 0C ‘ye ulaşabilmektedir.
  • Günümüzde bilinen 14 uydusu vardır.(Nereid, Proteus, Triton…)
  • Halkası vardır. Uranüs’ün ikizi olarak bilinir.
  • Gazsal yapıdadır.
  • Dış gezegendir.
  • Yüzeyinde bulunan metan gazı mavi rengini verir.

GEZEGENLERİN BÜYÜKTEN KÜÇÜĞE SIRALAMASI

GÜNEŞ SİSTEMİMİZ – Döndü Topkaya

6.Sınıf 1.Ünite Güneş Sistemi Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA
—Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin !

7.SINIF 2.ÜNİTE MAYOZ BÖLÜNME

Döndü Topkaya 2.ÜNİTE, 7.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

MAYOZ BÖLÜNME

EŞEYLİ ÜREME NEDİR?

Erkek üreme hücresi sperm ile dişi üreme hücresi yumurtanın birleşmesiyle yeni canlının oluşmasına EŞEYLİ ÜREME denir.

EŞEY(ÜREME) HÜCRELERİ SPERM VE YUMURTA NASIL OLUŞUR?

Üreme ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek üreme hücrelerini oluşturur. Dişi bireyde yumurta ana hücrelerinden yumurta hücrelerinin oluşumu ve erkek bireyde sperm ana hücrelerinden sperm hücrelerinin oluşumu mayoz bölünme ile olur.

Peki tam olarak nedir bu üreme ana hücreleri? Sırayla inceleyelim.

  • Sperm ana hücrelerinden mayoz bölünme ile sperm hücreleri oluşur. Erkek birey ergenliğe ulaşmadan önce sperm ana hücreleri mitoz bölünme ile sayısını artırır. Sperm ana hücrelerinde mitoz ile çoğalma ergenlik sonrasında da devam eder. Böylelikle erkek bireyler sürekli sperm üretebilirler. Sperm ana hücrelerinin döllenme yeteneği yoktur. Bu sebeple mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan sperm hücrelerini oluştururlar. Sperm hücreleri tekrar mayoz veya mitoz geçirmez.
  • Yumurta ana hücrelerinden mayoz bölünme ile yumurta hücreleri oluşur. Dişi bireylerde henüz anne karnındayken belirli sayıda yumurta ana hücresi oluşturulur ve ergenlik dönemini bekler. Dişi bireydeki yumurta ana hücreleri erkek bireyde olduğu gibi mitozla çoğalamaz. Ergenlik dönemine gelindiğinde döllenme yeteneği olmayan yumurta ana hücreleri mayoz bölünme geçirerek döllenme yeteneği olan yumurta hücrelerini oluşturur. Yumurta hücreleri yeniden mitoz veya mayoz geçirmez.
  • ÖZETLE ; Üreme ana hücreleri hem mitoz hem mayoz geçirebilirken üreme hücreleri mitoz veya mayoz geçiremez.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

  • Canlılarda biyolojik çeşitliliği sağlar.
  • Tür içinde kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.
  • Mayoz bölünme ile yarıya inen kromozom sayısı döllenme ile yeniden eski haline gelir ve türün kromozom sayısı korunmuş olur.
  • Üreme hücrelerini oluşturarak neslin devam etmesini sağlar.
  • Döllenme ile birlikte tür içi çeşitliliğin oluşmasında etkilidir.

MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

  • Üreme ana hücrelerinde görülür.(2n)
  • n kromozomlu 4 yavru hücre oluşur.
  • Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinden ve ana hücreden farklıdır.
  • Erkeklerde sperm hücrelerinin oluşumunu ve dişilerde yumurta hücrelerinin oluşmasını sağlar.
  • Kromozom sayısı yarıya iner. Bu şekilde döllenmede yeniden iki katına çıkacağı için tür içinde kromozom sayısı sabit kalmış olur.
  • Eşeyli üremenin temelini oluşturur.
  • Homolog kromozomlar arasında parça değişimi olması genetik çeşitliliği sağlar.(krossing-over)
  • Mayoz 1 ve Mayoz 2 olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
  • Kromozom sayısı Mayoz 1 de yarıya iner.
  • Mayoz ergenlik döneminde başlar ve üreme dönemi boyunca devam eder.
döllenme
sperm
yumurta

MAYOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti
  • HAZIRLIK
  • Mayoz bölünme öncesinde DNA kendini eşler.
  • Hücre bölünmek için hazırlık yapar.
  • MAYOZ 1
  • Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.(2n=6)
  • Biri anneden diğeri babadan gelen homolog kromozom çiftleri karşılıklı yer alır.
  • Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
  • Homolog kromozomların birbirlerine sarılma noktalarından parça alışverişi yapılır. Bu olaya parça değişimi(krossing-over) denir.
  • Homolog kromozomlar karşılıklı olacak şekilde kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilirler.
  • Homolog kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilerek birbirinden ayrılır.
  • Bu bölümde ayrılan homolog kromozom çiftleridir. Kardeş kromatidler hala sentromer noktalarından birbirine bağlıdır ve ayrılmamıştır.
  • Homolog kromozomların ayrılmasıyla bu evrede kromozom sayısı yarıya iner.
  • Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla Mayoz 1 sona erer ve kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadar olan iki yeni hücre oluşur.
  • MAYOZ 2
  • Kromozomlar yeniden belirginleşir.
  • Hücrenin ekvatoral kısmında dizilirler.
  • İğ ipliklerinin kısalmasıyla kardeş kromatidler zıt kutuplara çekilerek birbirinden ayrılır.
  • Bu evre Mitoz bölünmeye benzer ve kromozom sayısı değişmez.
  • Sitoplazma bölünmesinin tamamlanmasıyla birbirlerinden farklı ve ana hücrenin yarısı kadar kromozoma sahip 4 yeni hücre oluşur.(n=3)
  • Eriyen çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur.
  • Kromozomlar kromatin ağ haline geri döner.

MİTOZ

  • Vücut hücrelerinde görülür.
  • Kromozom sayısı değişmez.
  • Oluşan hücreler genetik yönden aynıdır.
  • 2 yeni hücre oluşur.
  • Büyüme , gelişme , onarım ve eşeysiz üremeyi sağlar.
  • Zigotla başlar, canlı yaşamının sonuna kadar devam eder.
  • Çeşitliliğe katkısı yoktur.

MAYOZ

  • Üreme ana hücrelerinde görülür.
  • Kromozom sayısı yarıya iner.
  • Oluşan hücreler genetik yönden farklıdır.
  • 4 yeni hücre oluşur.
  • Eşeyli üremeyi sağlar.
  • Ergenlik ile başlar, üreme dönemi boyunca devam eder.
  • Döllenme ile birlikte genetik çeşitliliği sağlar.

7.Sınıf 2.Ünite Mayoz Bölünme Konu Özeti

---<span class="has-inline-color has-white-color">Döndü TOPKAYA</span>
—Döndü TOPKAYA
—Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u Takip Edin!

Fenozom’u takip edin!

7.SINIF 2.ÜNİTE HÜCRE BÖLÜNMESİ

Döndü Topkaya 2.ÜNİTE, 7.SINIF, KONU ÖZETLERİ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

HÜCRE BÖLÜNMESİ

HÜCRE BÖLÜNMESİ NEDİR?

Bir hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler oluşturmasına HÜCRE BÖLÜNMESİ denir.

HÜCRE NEDEN BÖLÜNÜR?

  • Hücre belirli bir büyüklüğe ulaştığı zaman çekirdek çok fazla büyüyen sitoplazmayı yönetmekte zorlanır ve bölünme emri verir.
  • Hücre bölünmesinin amacı yeni hücreler meydana getirmek ve kalıtsal bilgiyi aktarmaktır.

HÜCRE BÖLÜNMESİ

MİTOZ BÖLÜNME

MAYOZ BÖLÜNME

A-MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖNEMİ

1.BÜYÜME VE GELİŞME

Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar.

  • zigotun embriyo fetüs ve bebek haline gelmesi
  • bebeklikten yaşlılığa gelişim dönemleri
  • çimlenme
  • çimlenmiş bitkinin büyümesi
  • civcivin tavuk haline gelmesi
  • larvanın pupa ve ergin kelebeğe dönüşmesi

2.ONARIM/YENİLENME

Yaraların iyileşmesi ve yenilenmeyi sağlar.

  • yaraların iyileşmesi
  • kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden çıkması
  • denizyıldızında kopan parçanın yeniden oluşması
  • kırılan kemiklerin zamanla iyileşmesi

3.ÜREME

Tek hücrelilerde çoğalmayı sağlar.

  • Bakterinin bölünmesi
  • Hidranın tomurcuklanması
  • çilek bitkisinin kökünden yeni bitki oluşması
  • kesilen denizyıldızından iki denizyıldızı oluşması
  • üçe bölünen planaryadan üç yeni planarya oluşması
  • maya hücrelerinin tomurcuklanması

MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

  • Vücut hücrelerinde ve üreme ana hücrelerinin oluşumunda görülür.
  • Bir hücreden iki yavru hücre meydana gelir.
  • Oluşan yavru hücreler birbiriyle ve ana hücreyle kalıtsal olarak aynıdır.
  • Kromozom sayısı değişmez.
  • Farklılaşma olmadığı için genetik çeşitliliğe katkısı yoktur.
  • Yeni oluşan hücrelerde organel sayısı farklı olabilir fakat organel çeşitliliği aynıdır.
  • Mitoz zigotla başlar ve canlının yaşamının sonuna kadar devam eder.
  • 2n kromozomlu(diploid) hücreden 2n kromozomlu hücreler oluşur.

MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ

  1. HAZIRLIK EVRESİ
  2. ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
  3. SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
  • 7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
  • HAZIRLIK EVRESİ
  • DNA eşlenir ve sayısını iki katına çıkarır.
  • Hücre bölünme için gerekli hazırlıkları tamamlar
  • 1.EVRE
  • Çekirdek zarı ile çekirdekçik eriyerek kaybolur.
  • Kromatin iplik halindeki DNA özel proteinlere sarılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur. Her kromozom iki “kromatid”ten oluşur. Bunlara kardeş kromatid denir.Kardeş kromatidler birbirinin aynısıdır ve sentromer(orta bölüm) kısmından birbirlerine bağlanarak kromozomu oluştururlar.
  • Eşlenen sentriyoller iğ ipliklerini oluşturur.
  • İğ iplikleri kromozomlara sentromer bölümlerinden bağlanır.
kromozom/ kardeş kromatidler
  • 2.EVRE
  • Kromozomlar hücrenin ekvatoral düzelminde sıralanır.
  • Kromozomların en net görüldüğü ve sayılabildiği evre bu evredir.
  • 3.EVRE
  • İğ iplikleri kısalarak kardeş kromatidleri sentromerlerinden ayırır ve zıt kutuplara doğru çeker.
  • Zıt kutuplara hareket eden kardeş kromatidler birbirinden ayrılır.
  • 4.EVRE
  • Hücrenin zıt kutuplarındaki kromozomların etrafında yeniden çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
  • Kromozomlar yeniden kromatin iplik haline dönüşür.
  • İğ iplikleri kaybolur ve çekirdek bölünmesi tamamlanmış olur.
  • SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ(SİTOKİNEZ)
  • Hayvan hücrelerindeki sitoplazma bölünmesi sırasında, hücre düzleminin ortasına yakın kısımlarında derin olmayan bir oluk oluşmaya başlar. Bu olaya boğumlanma denir.
  • Bölünme sonucu oluşan hücrelerin her biri kendine ait çekirdek, sitoplazma ve organeller bulundurur.
MİTOZ BÖLÜNME – Döndü Topkaya
7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti
orta lamel

NOT: Bitkilerde hücre zarının üzerinde hücre çeperi bulunduğu için sitoplazma boğumlanmaz. Ara lamel oluşumu ile sitokinez gerçekleşir.

KANSER NEDİR?

Hücrelerin kontrolsüz ve çok hızlı şekilde art arda mitoz geçirmesi ile kanser oluşur. Kanser hücrelerinin hızlı şekilde çoğlamasıyla oluşan çıkıntılara tümör denir.

7.Sınıf 2.Ünite Mitoz Bölünme Konu Özeti

---DÖNDÜ TOPKAYA
—DÖNDÜ TOPKAYA
—Fen Bilimleri Öğretmeni

Fenozom’u takip edin!

Fenozom’u Takip Edin!

Top